Topic: bugün şanslı gününüz! (Read 38 times)
Bu aslında bir nevi olumsuzlukları görmezden gelmedir. Hayatımızda gerçekleşen güzel olayları, hayatımızı değiştiren olaylar beklenmedik bir anda gerçekleşirse hep bir mucizeye bağlarız. Olumsuzluklar ile karşılaşınca da bunun adı imtihan olur. Her dönem insanlar başlarına gelen olaylar karşısında bir sebep aramıştır. Bana kalırsa başımıza gelenler rastlantısal değildir ve hepsinin bir nedeni olduğunu düşünüyorum. Özellikle inançlı kesimlerde olaylar, durumlar karşısında mutlaka bir çıkarımda bulunulur ve bunları olasılık veya rastlantı olarak görmezler.
günlük hayatta hepimizin "yok artık" dediği olaylar olur. birinin loto kazanması, rüyanda gördüğün sınav cevabının doğru çıkması ya da maçın son saniyesinde gelen gol... böyle anlarda genelde "mucize" ya da "ilahi bir dokunuş" deriz. peki, gerçekten öyle mi? yoksa bu olayları olduğundan daha anlamlı mı görüyoruz? burada devreye iki önemli kavram giriyor: onaylama yanlılığı ve örnekleme yanlılığı. biraz açalım.
onaylama yanlılığı
onaylama yanlılığı, zaten inandığımız bir şeyi haklı çıkarmak için bilinçsizce çabalama durumudur. bu yanlılık, düşündüğümüzden çok daha yaygın.
örneğin, burçlara inanan birini düşün. tahminlerden biri tuttuğunda "işte bu yüzden astroloji bir bilim" der. ama yanlış çıktığında "merkür retrosu vardı, karışıklık normal" gibi bir açıklamayla geçiştirir. böylece, burçların "kesinlikle işe yaradığına" dair inancı güçlenir.
örnekleme yanlılığı
örnekleme yanlılığı, zihnimizde kolayca yer eden olaylara gereğinden fazla önem vermemizdir. akılda kalan olaylar genelde çarpıcıdır ve bize sanki her yerde oluyormuş gibi gelir.
mesela, yolda yürürken önünüzde bir anda bir adet 100tl'lik banknot bulduğunuzu düşünün. o paraya çok ihtiyacınız vardı ve böyle ilginç bir olay olduğu için tanrının sizi ödüllendirdiğini veya o günün şanslı gününüz olduğunu düşünebilirsiniz. ama tüm o yol boyunca önünüze para düşmeyen herhangi bir zamanda tanrının sizi cezalandırdığını düşünmezsiniz. bu da bizim üzerine "şans" yüklediğimiz spesifik bir olayın istatistiksel olarak gerçekleşmesinin gayet olası olabileceğini gösteriyor.
bunlar neden önemli?
bu iki yanlılık, rastlantısal olaylara yanlış anlamlar yüklememize neden olur. loto kazanan birinin hikayesi gözümüze büyürken, kaybeden milyonlar yokmuş gibi davranırız. biri bir tahmini tutturduğunda "bu adam işi biliyor" deriz, ama yanılanların sessizliğini görmeyiz. fark etmeden, tesadüflere anlam yükleriz. ve aslında bu bizim için zayıflık oluyor. rastlantılara inanmaya daha yatkın bir insan haline geliyoruz.
sonuç: gerçekten mucize mi?
bir dahaki sefere "bu bir mucize" dediğinizde biraz durup düşünün. belki de bu, olasılığın size ufak bir selamıdır. hayatın içinde rastlantılar da en az mucizeler kadar büyüleyici olabilir. ve yarın, üzerinize gökten bir çanta dolusu para düşmediğinde bunun farkında olun.
okuduğunuz için teşekkür ediyorum, bu gün içinde sürekli kafamda dolaşan bir konuydu. sizin de düşüncelerinizi merak ediyorum.
onaylama yanlılığı
onaylama yanlılığı, zaten inandığımız bir şeyi haklı çıkarmak için bilinçsizce çabalama durumudur. bu yanlılık, düşündüğümüzden çok daha yaygın.
örneğin, burçlara inanan birini düşün. tahminlerden biri tuttuğunda "işte bu yüzden astroloji bir bilim" der. ama yanlış çıktığında "merkür retrosu vardı, karışıklık normal" gibi bir açıklamayla geçiştirir. böylece, burçların "kesinlikle işe yaradığına" dair inancı güçlenir.
örnekleme yanlılığı
örnekleme yanlılığı, zihnimizde kolayca yer eden olaylara gereğinden fazla önem vermemizdir. akılda kalan olaylar genelde çarpıcıdır ve bize sanki her yerde oluyormuş gibi gelir.
mesela, yolda yürürken önünüzde bir anda bir adet 100tl'lik banknot bulduğunuzu düşünün. o paraya çok ihtiyacınız vardı ve böyle ilginç bir olay olduğu için tanrının sizi ödüllendirdiğini veya o günün şanslı gününüz olduğunu düşünebilirsiniz. ama tüm o yol boyunca önünüze para düşmeyen herhangi bir zamanda tanrının sizi cezalandırdığını düşünmezsiniz. bu da bizim üzerine "şans" yüklediğimiz spesifik bir olayın istatistiksel olarak gerçekleşmesinin gayet olası olabileceğini gösteriyor.
bunlar neden önemli?
bu iki yanlılık, rastlantısal olaylara yanlış anlamlar yüklememize neden olur. loto kazanan birinin hikayesi gözümüze büyürken, kaybeden milyonlar yokmuş gibi davranırız. biri bir tahmini tutturduğunda "bu adam işi biliyor" deriz, ama yanılanların sessizliğini görmeyiz. fark etmeden, tesadüflere anlam yükleriz. ve aslında bu bizim için zayıflık oluyor. rastlantılara inanmaya daha yatkın bir insan haline geliyoruz.
sonuç: gerçekten mucize mi?
bir dahaki sefere "bu bir mucize" dediğinizde biraz durup düşünün. belki de bu, olasılığın size ufak bir selamıdır. hayatın içinde rastlantılar da en az mucizeler kadar büyüleyici olabilir. ve yarın, üzerinize gökten bir çanta dolusu para düşmediğinde bunun farkında olun.
okuduğunuz için teşekkür ediyorum, bu gün içinde sürekli kafamda dolaşan bir konuydu. sizin de düşüncelerinizi merak ediyorum.
Jump to: