Topic: DAO – Merkezi Olmayan Otonom Organizasyon Nedir? [Rehber] (Read 154 times)

Merkezi olmayan otonom organizasyonu (DAO) bir kod ve yazılım sistemi tarafından yönetilmekte olan organizasyon biçimi olarak bilinmektedir. Bu yazımızda ele alacağımız başlıklar şöyle: Dao Nedir? Dao Nasıl Çalışır? Avantajları Dezavantajları Nelerdir? DAPPS Nedir?

Merkezi Olmayan Otonom Organizasyonu (DAO) kullanım biçimine bağlı olarak herhangi bir yönetici tarafından yönetilmesine gerek kalmadan otomatik bir biçimde çalışmaktadır. Bu sistem içerisinde verilen emirlerin ve karşılıklarının otomatik olarak kodlarla sağlanması durumunda aracı biri olmasına gerek kalmadan sistemin kullanılması sağlanmaktadır. Verilen emir ile ilişkili olarak yazılmış olan kodlar sonucunda cevap oluşturulmaktadır.

Bu sistemin kullanım amacı, token mekanizmalarının insan aracılığı olmadan işlemesi olarak bilinmektedir. Bu nedenle alım satım işlemlerinin doğrudan otomatik yönlendirmeler ile yapılması sağlanmış olacaktır. DAO sisteminin işleyişi ve kuralları sistemin kullanıcıları tarafından ortak olarak işlenmektedir. Bu sayede herkes için avantajlı bir kullanım alanı sunulmuş olacak, ihtiyaç durumunda değişikliklerin de yapılması için kullanım kolaylığı sağlanabilecektir.

Oyun teorisinden faydalanılarak kullanılmakta olan DAO sistemleri aynı zamanda bir kurum tarafından yönetiliyormuş gibi sistematik bir ilerleyiş sunmaktadır. Fakat hiçbir kurum ya da kanala bağlı olmadığı için kullanıcıların oy çoğunluğu sistem kurallarını belirleyici olmaktadır.

İçindekiler
1 Merkezi Olmayan Otonom Organizasyon (DAO) Nasıl Çalışır?
1.1 DAO Hissedarı Olmanın Yolu Nedir?
2 Merkezi Olmayan Otonom Organizasyon Avantajları Nelerdir?
2.1 DAO Sisteminin Dezavantajları Var Mıdır?
3 Merkezi Olmayan Otonom Organizasyon Örnekleri Nelerdir?
3.1 Merkezi Olmayan Otonom Organizasyonlarında Hangi Sorunlarla Karşılaşılır?
4 The DAO’nun Hikayesi Nedir?
5 DAPPS Nedir?


Merkezi olmayan otonom organizasyonun çalışması yazılım kodları sayesinde mümkün olmaktadır. Yazılım içeren her sistemde olduğu gibi bu sistemin içerisinde de önceden oluşturulmuş kodlar bulunmakta ve bu kodların karşılıkları yer almaktadır.

Sistem içerisinde verilmekte olan bir emir doğrudan sistemin daha önce yazılmış olan bir koduna karşılık gelmektedir. Bu kod karşısında da yine daha önceden belirlenmiş olan kurallar çerçevesinde karşılık verilmektedir.

Ortak bir hedef doğrultusunda bir araya gelen kullanıcılar, kendi aralarında belirlemiş oldukları kurallar ile bir Merkezi olmayan otonom organizasyonu yani DAO oluşturabilirler. Bu organizasyon şeması içerisinde de aynı zamanda kural ve hedef değişikliğine gitmek istediklerinde yine oy çokluğu ile karar vermeleri gerekmektedir.

https://kriptopara.com/wp-content/uploads/2021/01/Merkezi-Olmayan-Otonom-Organizasyon-DAO-Nasil-Calisir-1140x537.jpg

DAO organizasyonlarının aynı zamanda farklı ülkelerden katılım sağlamakta olan hissedarlar ile oluşturulması da mümkün olmaktadır. Fakat bu durumda farklı olarak bilinen ülkelere ilişkin yasaların her birinden sorumlu olunacağı bilinerek hareket edilmesi gerekmektedir.

Organizasyon şemasının oluşturulması sürecinde ortak bir amaç belirlenerek hareket edildiği için sisteme eklenecek olan kodların da bu amaca uygun hizmet ediyor olması gerekmektedir. Bu sayede sistemin daha etkili bir biçimde işlemesi sağlanabilecektir.

Merkezi Olmayan Otonom Organizasyonu olarak bilinen bu sistemin çalışma şekilleri aynı zamanda çok sık karşılaşılan otomatlarla da açıklanabilmektedir. Tıpkı onların sisteminde olduğu gibi para karşılığında bir talimat verilmesinden sonra sonucunda istenen bir ürünün elde edilmesi sağlanmaktadır.

Otomat sistemlerinin çalışmalarında nasıl kira ödeme ya da bir yönetici yönlendirmesi bulunmuyorsa DAO sistemleri de tıpkı bu şekilde kendiliğinden işlemekte olan sistemler olarak bilinmektedir.

DAO hissedarı olmanın yolu öncelikli olarak pek çok DAO sisteminde olduğu gibi belirli bir miktar karşılığında hisse almak olarak bilinmektedir. Bu sistemler içerisinde hisse alma yöntemleri de otomatik olarak belirlendiği için yalnızca istenen tutarın sağlanmış olması yeterli görülmektedir.

Hissedar olan kişilerin yatırmış oldukları para miktarınca otonom sistem üzerinden kar elde etmeleri mümkün olmaktadır. Bunun yanı sıra yine kendi hisseleri miktarınca zarara uğradıkları durumlarla da karşılaşılabilmektedir.

Hissedar olmak isteyenlerin öncelikle mevcut sistemi incelemeleri gerekmektedir. Bu sistemler açık olması nedeniyle hissedar olmak isteyen herkes tarafından incelenebilmektedir. Kodlarda bir hata olduğunun tespit edilmesi durumunda ise hissedar olmadan önce gerekli tedbirlerin alınması önerilmektedir.

https://kriptopara.com/wp-content/uploads/2021/01/DAO-Hissedari-Olmanin-Yolu-Nedir-1140x835.jpg

DAO hissedarı olmak kar ve zarar güden bir işlem olmakla beraber oylama yapma hakkı da sunmaktadır. Bir otonom sistem hakkında verilen kararlara ilişkin fikir sunabilmekte ve bu kararlarda etkili olmakta da hissedar olmak ile mümkün bir süreçtir.

Hissedar olarak bulunulan bir otonom sistemi içerisinde yatırım miktarı kadar söz sahibi olunmaktadır. Bu nedenle yatırım miktarlarının da sisteme dair kar öngörülmesi durumunda belirlenmesi, bu doğrultuda bir yatırım yapılması hissedar adaylarına önerilmekte olan konular arasında yer almaktadır.

Merkezi olmayan otonom organizasyon avantajları şu şekilde sıralanabilmektedir:

Bir yönetim mekanizması olmadığı için hisse sahibi olan herkesin sistem üzerinde fikir sahibi olması söz konusudur. Belirli birileri tarafından sistemin yön değiştirmesine ya da farklı bir amaca hizmet etmesine yönelik bir kullanım biçimi bulunmamaktadır.
Sistem otomatik olarak çalıştığı için hiyerarşik bir sıralama bulunmamaktadır. Bu sayede yapılan işlemlerde de herhangi bir sıra gözetilmesine gerek kalmadığından otomatik olarak hizmet alınabilmektedir.
Yenilikçi bir sistemdir. Her hissedarın katılımı ile birlikte yeni bir fikir sayesinde sistemin daha da genişlemesi söz konusu olabildiği gibi klasik sistemlerin kendini yenilememesine karşın oldukça iyi bir alternatiftir.
Merkezi Olmayan Otonom Organizasyonu (DAO) sistem kullarının en baştan yazılı olduğu bir organizasyon olduğu için herhangi bir tartışma durumuna gerek kalmadan işletilmesini sağlamaktadır.
Sistem içerisinde her fikrin bir karşılığı olması nedeniyle yatırımcıların da üretken bir biçimde sisteme dahil olmasını sağlamaktadır.
Kurallar ve işlemler şeffaf bir biçimde takip edildiği için güven veren bir organizasyon biçimi olmaya devam etmektedir.

DAO sisteminin dezavantajları da pek çok sistem içerisinde olduğu gibi bulunmaktadır. Aynı zamanda kullanım sürecine bağlı olarak da yeni problem durumları ile karşılaşılması söz konusu olabilmektedir.

Sistemin yeni ve henüz çok fazla kişi tarafından kullanılmamış olması ve olası risklerle henüz karşılaşılmamış olması nedeniyle de dezavantajlı konumda olduğu düşünülmektedir. Geleneksel sistemleri baştan sona değiştirmesi nedeniyle pek çok kişi tarafından eleştiri alabilmektedir.

Bu sistemin otonom olması ve beraberinde hissedarların tümünden fikir alınması bazı geleneksel bakış açılarının sistemi riskli bulmasına yol açmaktadır. Önemli finansal kararlar olması nedeniyle yalnızca bu alanda yetkin kişilerin karar merkezinde olması düşünüldüğü için de eleştirilere konu olan bu sistemi, tüm olumsuz değerlendirmelere rağmen iyi bir ilerleme göstermektedir.

https://kriptopara.com/wp-content/uploads/2021/01/DAO-Sisteminin-Dezavantajlari-Var-Midir-1140x598.jpg

Kod yazılımı üzerinden işleyen bir sistem olması nedeniyle yazılıma yönelik bir tehdit durumunun söz konusu olması ise asıl bilinen riskli durumlar arasında gösterildiği bilinmektedir. Fakat bir organizasyonun kodu iyi ve hatasız bir biçimde yazıldıysa bu tip saldırılarının önlenmesi de mümkün olabilmektedir.

Sistem içerisinde bulunan dezavantajların ya da eleştirilerin doğrudan kişilerin finansal değerlendirmelerine ağlı olarak değişkenlik göstermesi söz konusu olabilmektedir. Bu nedenle net ve genel geçer bir yorum yapılması eksik kalmaktadır. Tüm sistemlerde olduğu gibi DAO sistemlerinin de hem avantajları hem de dezavantajları bulunmaktadır.

Merkezi olmayan otonom organizasyon örnekleri arasında kripto para piyasası gelmektedir. Kripto para piyasası içerisinde Bitcoin ve Ethereum en çok bilinenler olmasının yanı sıra güncel olarak geliştirilmekte olan farklı organizasyonlar da bulunabilmektedir.

Dash, Digix Global, BitShares ise diğer örnek olan organizasyonlar arasında yer almaktadır. Her bir sistem için birbirinden farklı kurallar bulunmakla beraber bunun yanı sıra her sistem için de hissedar sayıları değişiklik göstermektedir.

Genel olarak çalışma sistemleri bakımından aynı olan bu birimlerin iç işleyişlerinde kurallarının belirlenmesi ya da değişiklik gösterilmesi gibi durumlar ise genellikle kullanıcılar tarafından belirlenmekte olup değiştirilme özelliğini de içerirler.

Bu sistemler içerisinde kripto para piyasası hem sistem olarak hem piyasa olarak oldukça yenidir. Bu nedenle mevcut dezavantaj durumlarının göz önünde bulundurulması ile birlikte yatırım yapılması önerilmektedir.

https://kriptopara.com/wp-content/uploads/2021/01/Merkezi-Olmayan-Otonom-Organizasyon-Ornekleri-Nelerdir-1140x536.jpg

Sisteme katılmak isteyenlerin ilk defa deneyimledikleri bir süreç olması durumunda ise öncelikli olarak sistemlerin şeffaf bir biçimde sergilenmiş olan kodlarının gözden geçirilmesi ve hatalı bir durum olup olmadığı üzerine güvenliğin sağlanmasından sonra yatırım yapılmış olması çok daha avantajlı bir durum olacaktır.

Merkezi olmayan otonom organizasyonlarında karşılaşılan sorunlar genellikle yazılım sistemlerine yönelik olmaktadır. Herhangi bir yönetim mekanizması bulunmaması ile birlikte kuralları, kullanıcılar tarafından belirlenirken bazı durumlarda yazılan kodların eksik ya da hatalı olarak yazıldığı durumlarla karşılaşılabilmektedir.

Kod yazma işlemleri içerisinde oluşan eksiklikler nedeniyle bazı yazılım saldırıları ile karşılaşılabilmektedir. Bu nedenle yapılan işlemlerde de para kayıpları gibi oldukça riskli durumlarla karşılaşılabilmektedir.

Bu durumların önlenmesi ve olası bir risk durumu ile karşılaşılmaması için sistem kodlarının doğru ve etkili bir biçimde yazılması gerekmektedir. Bu sayede herhangi bir sistem açığı olmayacağı için herhangi bir yazılım tehdidinin de oluşmasının önüne geçilmektedir.

https://kriptopara.com/wp-content/uploads/2021/01/Merkezi-Olmayan-Otonom-Organizasyonlarinda-Hangi-Sorunlarla-Karsilasilir-1140x1024.jpg

Şeffaf bir kural sistemi olan bu uygulamalar içerisinde aynı zamanda finansal anlamda yeterliliği olmayan pek çok kişinin fikir beyan etmesi ve beyan edilen bu fikirler ışığında kuralların yeninden yapılandırılması gibi durumlar söz konusu olabilmektedir.

Kuralların bilinmeyen kişiler tarafından yapılandırılması durumu da çoğu kez probleme neden olabilmektedir. Bu problemlerin giderilmesi, sistem ağı içerisinde mümkün olmamaktadır. Bu sebeple kullanıcıların güvenilir organizasyonları tercih etmeleri önerilmektedir.

Merkezi olmayan bir otonom sistemi olması nedeniyle karşılaşılan sorunlarda kısa süreli çözümlere ulaşılması da mümkün olmamaktadır. Bunun yerine tüm katılımcılar ile ortak fikir birliğine varılması için belirli bir süre beklenmesi gerekmektedir. Bu durum da oluşan sorunların çözümlenmesinin önünde engel olarak durmaktadır.


The DAO’nun hikayesi ilk otonom sistemi olması nedeniyle güncel olan kullanımlara ışık tutmaktadır. Mayıs 2016 yılında Almaya sınırları içerisinde başlatılmakta olan bu girişim aynı zamanda o süreçte oluşan pek çok girişime alternatif olarak daha geniş kitlelere ulaştığı için adından sıkça söz ettirmeyi başarmıştır.

Fakat ilk oluşum olması nedeniyle yazılan kodlarda pek çok hatalar bulunmaktaydı. Bu hatalar da ortalama iki ay içerisinde kötü niyetli kullanıcılar tarafından fark edildi. Bu hatalar üzerine yapılan saldırılar sonucunda da paraların yeni bir sisteme aktarımı gerçekleşmiş oldu.

https://kriptopara.com/wp-content/uploads/2021/01/The-DAOnun-Hikayesi-Nedir-1140x617.jpg

Bu aktarma süreci hızlı bir biçimde gerçekleşirken, fark edildiği anda durdurma işlemleri başlatıldı. Fakat mevcut durdurmalar, aktarılan paraların geri getirilmesini sağlamadığı için önemli bir mağduriyet olarak sonuçlandı.


https://kriptopara.com/wp-content/uploads/2021/01/DAPPS-Nedir-1140x816.jpg

DAPPS da tıpkı DAO işlemlerinde olduğu gibi akıllı sözleşmeler içerisinde kullanılmaktadır. Bu sözleşmelerin Ethereum üzerinden yapıldığı bilinmekle beraber katılımcıların verilerin kontrollerini sağlamasına uygun bir sistem olduğu da aktarılmaktadır.

DAPPS ve DAO sistemleri aynı sistemler olarak bilinmekle beraber şeffaf bir sistem olması nedeniyle durdurulamaz sistemler olarak da adlandırılabilmektedirler. Bu nedenle kullanıcıların da kendi sistemlerinin yapısını bilerek katılım sağlamaları mümkün olmaktadır.

Merkezi Olmayan Otonom Organizasyonu (DAO) ya da DAPPS sistemleri içerisine dahil olacak olanlar için de öncelikli olarak sistemin yazılım açısından değerlendirmesinin yapılması önerilmektedir. Bu sayede olası tehditlerin de öngörülerek yeni bir kural ağı oluşturulması sağlanabilmektedir.