Bildiğiniz üzere her ayın 3'ünde bir önceki ayın enflasyon rakamları açıklanır.
Bugün Tuik'den yapılan açıklamaya göre;
Tüketici fiyat endeksi (TÜFE) aylık %0,38 arttı
TÜFE'de (2003=100) 2019 yılı Kasım ayında bir önceki aya göre %0,38, bir önceki yılın Aralık ayına göre %11,01, bir önceki yılın aynı ayına göre %10,56 ve on iki aylık ortalamalara göre %15,87 artış gerçekleşti.
Yani yıllık bazda, şu an geçen yıl Kasım'a göre %10,56 enflasyon artışı oldu.
Enflasyon nedir konusuna tekrar değinelim.
Geçen yıl elinizde 1000TL'niz olduğunu varsayalım. Ve bunu herhangi bir sebeple bir faiz sistemine sokmadınız. Yani tam anlamıyla yastık altı yaptınız.
Bu yıl o 1000TL'yle artık geçen yıla göre alım gücünüz %10,56 azaldı. (Bu tabi devletin açıkladığı rakamlara göre. Reel enflasyon nedir yoruma açık)
Enflasyon genel anlamıyla "fiyatlar genel düzeyi"ni ifade eder.
Yani normal şartlarda reel enflasyon geçen yıl alım-satımı yapılan tüm malların fiyatının genel düzeyini gösterir. Ancak tabi ki tüm mal ve hizmet fiyatlarını ölçmek mümkün olmadığı için devlet bu hesaplamayı yaparken belli malları seçer.
Hesaplama Kuralları TUİK'de şu şekilde belirtilmiştir;
Madde sepetlerinin ve ağırlıklarının güncellemesi, her yılın sonunda yapılmakta ve zincirleme Laspeyres formülü ile seri devam ettirilmektedir. Her yıl Aralık ayı itibari ile, yeni maddeler endekse dahil edilmekte ya da önemini kaybeden maddeler endeksten çıkarılmakta ve yeni ağırlıklar endeks hesabında kullanılmaktadır. Cari fiyatların, “yeni fiyat referans dönemi (Po)” olan bir önceki Aralık ayının fiyatlarına bölünmesiyle, endeks hesaplanmakta ve Aralık ayı endeksi ile çarpılarak zincirleme işlemi yapılmaktadır.
I=w * (Pi / Po)
I : endeks
Pi : cari ay fiyatı
w : ağırlık
Po: temel yıl fiyatı
It=wi * (Pit / PAralik(t-1)) * IAralik(t-1)
wi : yeni ağırlık
t : zaman
Madde çeşidi fiyatları geometrik ortalama ile hesaplanmaktadır.
Yani aslında basit bir süreç değildir. Tüm il ve ilçe merkezlerinden alınan verilerin bir araya getirilmesiyle oluşur bu rakamlar.
Ancak asıl bizlere soru işareti uyandıran konu hesaplamaya tabi mal ve hizmetlerdir. Ne mi onlar? Buyrun;
Taze sebze ve meyveler, futbol maçına giriş ücreti, LPG, tüp gaz, mücevher (altın) ve seçilmiş 16 gıda ürünü haftada bir kez ve diğer ürünler ayda iki kez; kiralar dahil ay içi fiyat değişimi az olan 70 madde çeşidi için ayda bir kez derlenmektedir. Benzin ve mazot fiyatları ise günlük olarak takip edilmektedir.
Futbol maçına giriş ücreti
80 milyon nufüslü ülkede kaç kişi maç izliyor ki
Ancak futbol maçlarına giriş ücreti milyonlarca insanın gelirini ve boğazından geçen lokmayı belirleme gücüne sahip.
Tüp gaz? Ülkenin yarısının doğalgaz kullanır olması, Tüp kullanımını ve dolayısıyla fiyatını düşürüyor olabilir mi?
Altın fiyatları? Asgari ücretin 2000TL civarı ve bir gram altının 250TL üstünde olduğunu söylersem, asgari ücret alan insan sayısını göz önüne alınca bu değerlendirmenin bu hesaplama da ne işi var dememiz doğru olur sanırım...
Peki ya sizin enflasyonunuz kaç?
Benim tahminim son 12 aylıkda %40'ın üzerinde olduğu üzere...
Ayrıca herkesin kendi enflasyonunun farklı olduğunu hatırlatayım.
Yani günümüz koşullarında ihtiyaçlar 1900'lü yılların başında olduğu gibi basit değil. Eskiden sadece un ve buğday temel tüketim iken, şimdi buğday, bulgur, kinoa, chia kullanılıyor.
[1]
TUİK Kasım Ayı Enflasyon Raporu