Merkezi borsa nedir?Merkezi borsalar, sizin borsa hesaplarına gönderdiğiniz Kripto paraları kendi cüzdanlarında saklar. Bunun için farklı teknolojiler, farklı güvenlik önlemleri alırlar ve sizin hesabınızdaki paranın güvenliğinden onlar sorumludur. Merkezi yapan özelliklerin başında bu gelir. Kripto paranın kendisi merkezi otoriteye ihtiyaç duymadan parayı asıl sahiplerine vermesi amacını güdüyorken paraların merkezi borsalarda durması Satoshiyi mezarında ters döndürüyordur muhtemelen.
Merkezi Borsalar Güvenlimi dir?Merkezi borsaların en büyük dezavantajları hacklene bilmesidir. Kısaca bugüne kadar yaşanan hack olaylarını size sıralıyım
2012 Linode 46,703 BTC çalındı
Bugünün BTC değerini 11000$ olduğunu kabul edersek 513.733.000$ ediyor
2014 Mt. Gox 850,000 BTC çalındı
Bugünün BTC değerini 11000$ olduğunu kabul edersek 9.350.000.000$ ediyor.
2014 Poloniex Ellerindeki BTC’nin %12,3 çalındı
2016 Bitstamp 18.866 BTC çalındı.
Bugünün BTC değerini 11000$ olduğunu kabul edersek 207.000.000$ ediyor
2015 7,000 BTC çalındı.
Bugünün BTC değerini 11000$ olduğunu kabul edersek 77.000.000 USD
2015 Bitstamp 19,000 BTC çalındı.
Bugünün BTC değerini 11000$ olduğunu kabul edersek 209.000.000$ ediyor
2016 Bitfinex 119,756 BTC çalındı
Bugünün BTC değerini 11000$ olduğunu kabul edersek 1.317.316.000$ ediyor
BitGrail (Nano – RaiBlocks) 170 Milyon dolar hack vs. Bu saydıklarım sadece merkezi borsalar yüzünden yaşanan hack olayları, bunların dışında Nicehash hack yaklaşık 80 milyon dolar ve Ethereum (Multi sig) hack yaklaşık 500.000 ETH çalınması veya kaybolması gibi hacking olayları da yaşanmadı değil.
Bu yazdıklarım sadece büyük çapta yaşanan olaylardı, Bazı firmalar müşterilerinin zararlarını karşıladılar, bazı firmalar iflas ettiklerini açıklayıp kapattılar. Elbette bu bütün merkezi borsaların başına gelebilecek bir şey değildir ama bu hack olaylarının büyük çoğunluğu içeriden yapılan işler olduğu için bu işler ne yazık ki sadece sunucuların veya wallet ların güvenliğini sağlamak ile bitmiyor.
Merkezi borsalar’ın sağladıkları avantajlar neler peki?- Kolay kullanım (Yeni başlayanlar için)
- Gelişmiş seçenek sunmaları
- Nakit ile işlem yapabilmeleri
- Margin trading (Marj ticareti)
- Offline işlem yapabilmeleri (Alım veya satım emirleri)
Gibi hayatı kolaylaştıran ve kripto para alım satımını kolayca yapılabilmesini sağlayan özellikler de var.
Hacklenmek merkezi borsaların tek sorunumu?Elbette hayır, geçen aylarda Binance borsa’sına yaklaşık 2-3 erişim sağlanmadı, sistem güncellemesi yüzünden. Fiyatlardaki ani düşüş ve çıkış zamalarında yerli ve yabancı borsalara erişim ve alım satım yapmak bazen tamamen işkenceye ve maddi kayba yol açabiliyor.
(KYC) Know your customer – Müşterini tanıma, (AML) Anti money laundering – Kara para aklamayı önleme
gibi gibi bahaneler ile müşterilerin bilgilerini toplamaları ve bunları devletler ile sadece paylaşsalar bile bir nebze kabul edilebilir ama cüzdanlarına dahi sahip çıkmakta zorlanan borsalar bizim kişisel bilgilerimiz çokta güvenli bir şekilde sağlayamayacakları aşikar sanırım. Unutmadan bazı büyük merkezi borsalar uzun süre hesabınızda aktivite olmaz ise hesabınızı dondurabiliyorlar. Hesabınızı onaylatmanızı isterlerse bazıları aylarca sizi bekletebiliyor gibi sorunlarıda yok değil.
Merkezi olmayan borsalar.Kripto paralar henüz çok yeni iken ve kat etmesi gereken çok daha fazla yolu varken merkezi olmayan borsalar için yeni doğmuş bebek benzetmesini yapmak sanırım epey mantıklı olacaktır. Merkezi olmayan borsaların kullandıkları sistemleri, arayüzleri ve mevcut basit özelliklerini geliştirmesi için önlerinde çok uzun bir yol var.
Peki bu kadar yeni olan bir sistemi kullanarak neden Kripto paralarımızı riske edelim, diye düşünecek olursanız yazının başındaki hack olayları sanırım bu sorunuzun cevabı olacaktır.
Merkezi olmayan borsalarda Kripo paralarınız sizin cüzdanınızda saklandığı için 3. Tarafın güvenliğine ihtiyaç duyulmaz. Alım satım işlemleri alıcı ve satıcı arasında direkt olarak gerçekleşir. Sistemin yapısı Node üzerinde çalışır ve sistem bu yüzden merkezi borsalara göre çok daha güvenlidir.
Merkezi olmayan borsaların avantajlarıMerkezi olmayan borsalar aşırı yoğunluk durumunda yavaş çalışmazlar
Ddos gibi saldırılardan diğer borsalardan çok etkilenmezler
Bazıları sadece siz online iken işlemlerinizi gerçekleştirebilir (Alım satım emirleri ve bunların listelenmesi)
Sizden herhangi bir belge istemezler
Aktif olmayan hesaplarınızı donduramazlar, zaten sizin cüzdanınızda herhangi hak sahibi değildirler
Sade ve hızlı arayüzleri vardır.
Herhangi bir merkezleri olmadıkları için, belli bir coğrafyadaki hesapları veya bazı ülke vatandaşlarının hesaplarını kapatamazlar., Bittrex’in bugünler yaptığı gibi.
DezavantajlarıMerkezi borsalara göre kullanımı biraz daha zordur ve sadece basit işlemleri yapabilirler.
Kullanımı yeni başlayanlar için biraz zor olabilir,
Online olmanız gerekir işlemlerin gerçekleşmesi için.
Private keyi kaybederseniz paranıza güle güle demeniz gerekir.
Yeni doğmuş bir sistem için aslında oldukça kabul edilebilir dezavantajlar belki de bunlar… Sonuçta sistemin çok daha güvenli ve stabil olduğunu düşündüğünüzde…
https://www.uzmankripto.com/nedir/merkezi-olmayan-borsalar/Merkezi olamayan bazı borsaların listesi:
idex.market
beta.wavesplatform.com/create
openledger.io
crypto-bridge.org
oasisdex.com
radarrelay.com
bisq.network
etherdelta.com
neonexchange.org