Konu başlığı Btc diyelim, dolar forumu olsa dolar yazardım genel olarak insan psikolojisini ve bunla ilgili durumları zaten forumda okuyoruz. Belki en başta yatırım yaparken nelere dikkat etmek gerektiği ve stratejik düşünmeyi hayatın her anında kullanılması gerektiğinin altını çizelim. Belki en başta hatalar yapıldı ?
Size insanoğlunun iki temel eğilimini yazıyorum. Sloganım dır teknik taktik hikaye bu mal bir harika dostum
. Burada teknikcilere lafım yok ama ben psikolojiye oynarım. Buyurun kendinizden bir parça bulacak mısınız.
Ben nasıl bu hatayı yaptım, keşke tehtere geçeydim, o tokenı almamalıydım, ne işim var burada, keşke altcoinlere girmeseydim, onu neden dinledimki gibi vs vs... bir sürü sorunun cevabı bu eğilimlerimiz olabilir mi
Kayıplardan kaçınma eğiliminin temelinde bireylerin kayıplardan, aynı miktardaki kazanca oranla daha fazla etkilenecekleri varsayımı yatmaktadır.
Örneğin ; X kişinsin kayıplardan kaçınma eğilimi gösteren bir birey olduğunu varsayalım. X kişisine bir oyun teklif edilmiş, herhangi bir giriş ücreti ödemeden aşağıdaki seçeneklerden birini seçme şansı tanınmış olsun:
A - %50 olasılıkla 100TL verecek - %50 olasılıkla 120TL kazanacak
B - %50 olasılıkla 100TL verecek - %50 olasılıkla 150TL kazanacak
C - %50 olasılıkla 100TL verecek - %50 olasılıkla 200TL kazanacak
X kişisi eğer söylendiği gibi bu eğilimde birisi ise yukarıdaki seçeneklerden hiçbirini kabul etmeyecektir. Zira 100TL kayıp ona 200TL kazancın verdiği hazdan çok daha fazla üzüntü verecektir . Yapılan araştırmalar göstermiştir ki bir kazancın verdiği haz kaybın yerine geçebilmesi için, ortalama olarak, o kazancın maddi değerinin
kaybın 2.25 katı olması gerekmektedir. Bu ortalama genel ortalamadır ve normal dağılım gösterdiği izlenmiştir . Özetle denebilir ki bu eğilim kimi insanda fazla kimi insanda daha az görülebilir, fakat hemen hemen her insanda mevcuttur.
Kişiler kayıpları göz önünde bulundururlarken risk alma eğilimdeyken, başka bir deyişle kayıplar arasında seçim yapacakları zaman risk alırken, kazançlar arasında seçim söz konusu olduğunda riskten kaçınma eğilimindedirler.
Örneğin;
Stanford Üniversitesi ve British Columbia Üniversitesinde deneklere aşağıdaki karar problemleri sunulmuş ve her iki karar probleminde bir tane seçeneği seçmeleri istenmiştir.
Karar (i): Aşağıdakilerden hangisini seçerdiniz?
a. Kesin olarak 250$ kazanmayı mı?
b. %25 ihtimalle 1000$ kazanmayı, %75 ihtimalle hiçbir şey kazanmamayı mı?
Karar (ii): Aşağıdakilerden hangisini seçerdiniz?
a. Kesin olarak 750$ kaybetmeyi mi?
b. %75 ihtimalle 1000$ kaybetmeyi veya %25 ihtimalle hiçbir şey kayıp etmemeyi mi?
Karar (i) için %84 A seçeneği, %16 B seçeneği seçilirken; Karar (ii) için %13 A seçeneği, %87 B seçeneği seçilmiştir. Kişiler iki kazanma seçeneği arasında seçim yaparken riskten kaçınma eğiliminde olurken, kayıpları arasında seçim yaparken risk arayışına girerler. Bu sonuçlar kişilerin kayıplara ne kadar duyarlı olduğunu göstermektedir . Karar (i)’de B seçeneği kesin olarak kazanılabilecek 250$’ın kaybı olarak algılandığından, A seçeneği tercih edilmekte iken; seçiciler Karar (ii)’de fazladan 250$ kaybı göz önüne alarak riske girmektedirler, çünkü 750$ kayıp onları risk almaya ve bir ihtimal de olsa kazanmaya yöneltmiştir.
Kayıplardan kaçınma eğilimi fazla olan karar vericileri refahlarındaki azalmaya karşı, yükselmelerden daha hassas olma eğilimindedirler. Bu gibi bireyler mevcut durumu koruma eğilimindeki kişilerdir ve aynı oranda risk almaktan da kaçınırlar . Ayrıca bu eğilim az yada çok her insanın doğasında vardır ve köklerini paranın henüz anlamsız olduğu çok küçük yaşlardan alırlar .
yada
Kişilerin aşırı güven eğilimi yatırım kararları gibi stratejik kararlarda ortaya çıktığında çok büyük tahribatlar verebilir. Yöneticiler kendilerini yine kendi aşırı güven eğilimleriyle kandırır ve yatırımlarında başarısızlıkla karşılaşırlar. Aşağıdaki örnekler bu durumu çok iyi özetlemektedir :
“Hisse senetleri daimi bir tavan elde etmiştir” Irving Fisher, Yale Üniversitesi Ekonomi Profesörü.1929 yılında Amerika Birleşik Devletleri “Büyük ekonomik buhran”a girmeden sadece birkaç gün önce.
“Ne olursa olsun ABD donanması hiçbir zaman hazırlıksız yakalanmayacaktır.” ABD Deniz Kuvvetleri Komutanı, Pearl Harbor saldırısından üç gün önce.
Aria-Aycell birşelmesi sırasında yöneticilerin tümü birleşmenin yeni operatörü pazar lideri yapacağına inanmıştır, fakat beklenen olmamış Avea halen son sıradaki operatör konumundadır.
Bu iyimserlik eğilimi her bireyde ve her durumda eşit düzeyde ortaya çıkmamaktadır. Genellikle özgüvenin çok yüksek olduğu durumlarda, yani aşırı güven eğilimin olduğu durumlarda veya doğru yargıları vermenin zor olduğu durumlarda ortaya çıkar . Bu gibi durumlarda astlardan biri %95-100 emin olduğunu dile getiriyor ise dahi göz önünde bulundurulmalıdır ki ancak %70-80 ihtimalle haklı çıkacaktır.
İnsanlar özellikle tam hâkim olmadıkları konular veya kavramlar üzerinde karar verirlerken ve/veya yargıda bulunurlarken daha büyük ölçüde aşırı güven eğilimi göstermektedirler . Sorun hakkında daha bilgili ve tecrübeli hâle gelindikçe daha az oranda aşırı güven eğilimi sergilemektedirler.
Özetle denebilir ki aşırı güven çoğunlukla kişilerin uzmanlıkları dışında yargıda bulunduklarında ortaya çıkar. Yalnız bu kesinlikle uzmanlığın aşırı güven eğilimini ortadan kaldıracağı anlamına gelmez . Karar alıcılar bir konuda ne kadar bildiklerinden çok, ne kadar bilmediklerini iyi hesap etmek zorundadırlar, aksi takdirde aşırı güven eğilimiyle karar vermeleri kaçınılmazdır . Bir başka deyişle kişiler bilmedikleri kısımların ne kadar farkında olurlarsa o kadar az aşırı güven eğilimi gösterirler.
Kaynak : Ders notlarından
geneli İstanbul üniversitesi ve kendi yorumlarım
