Topic: Oyun Teorisi (Read 78 times)

John Nash gerçek hayatında onu kovalayanların uzaylılar olduğunu söylüyormuş ama Amerikan propagandası olayı filme aktarırken onu kovalayanların Sovyet ajanları olduğunu aksettirmişti izleyiciye. Tipik bir Amerikan propagandası örneği. Nash'in Adam Smith'i eleştiren teoremini kullanırken bile kendine bir paye çıkarıyor. Olayın gerçeğini bilmesek bizi de kandıracaklar neredeyse.😅

Bütün hayatımızı iktisadi bir bakış açısına sığdıramayız. Bütün hayata bu kadar dar bir pencereden bakarsak Yunan sahil güvenliğinin patlattığı bottan kıyıya vuran Aylan bebeğe baş ağrısından kurtulduk demek zorunda kalırız. Fakat gerçek hayatta duygularımız var ve maddi karşılıkları yok. Aşkın, sevginin, ağlamanın ve gülmenin maddiyat anlamında bir karşılığı yok ve hiçbir maddi güç duygularımızı satın alamaz.

Akıl Oyunları filmini oldukça fazla duydum hatta izlemem için bir kaç kez öneride bulunan arkadaşım olmuduğunu hatırlıyorum.

Oyunun adil olması en önemlisidir. Oyunu doğru bir oyun olup olmadığına kişi kendi değerleri üzerinden karar verebilir. İşin teorisinde herkesin oynadığı oyunu pratikte değişebiliyor farklılaşabiliyor. Son verdiğiniz örnekte matematiksel olarak 100 kişiden kaçı makinanın kolunu eşine çevirir pratikte belkide yarı yarıya olabilir bile. Günlük yaşamda nasıl stateji kurulur matematiksel olarak bir çok fikir verilmiş. En ünlü olanı mahkum ikilemidir. Bahsettiğim kitapta buna benzer bir çok örnek var. Bir çoğuda teoride işlevseller.

Akıl Oyunları filminden hatırladım hemen. İzlemeyenler varsa izlemelerini tavsiye ederim hoş bi filmdi. Filmde kendisini takip edenlerden kaçan şizofren bi matematik profesörü vardı. Gerçek hayatta yaşamış John Nash. Gerçek hayatında da peşinde onu kovalayanlar var sanıyormuş. Filmde sovyet komünist ajanlardan kaçıyordu John Nash. Teori de bencilliği ön plana çıkaran, bencil davranmayı öğreten Neoliberal ekonominin bi teorisi. Hoş bana kalırsa doğru bi teori diil. Çünkü herkes o kadar hesapçı yaşamaz bu hayatı. Ailemiz, sevdiklerimiz, eşimiz, dostumuz var bu hayatta. Her şey çıkarlarımızdan oluşmuyor. Bi tren iki raya ayrılsa bi ucunda siz, diğer ucunda eşiniz olsa makinanın kolunu eşinize doğru çevirir misiniz?

İnsanlık var olduğundan beri oyunlar hayatımızın içinde. Bir biçimde küçükten büyüğe hepimiz oyun oynamayı severiz. Tüm oyunlarında temelde tek bir amacı vardır. Bu amaç ise oyunu kazanmaktır. Oyun dediğimiz zaman aklımıza genelde satranç, tavla gibi masa oyunları ya da futbol gibi sporlar gelir.

Bir oyunda, oyuncular karşıt çıkarları olan bireylerin rollerini üstlenirler. Farklı nedenlerle ve farklı miktarlarda beceri gerektiren farklı türde oyunlar oynanır. Bazılarında başarılı olmak, rakiplerinizin ne yapacağını ne kadar iyi tahmin ettiğinize bağlı olur. Bazı oyunlar rastgeleliğe bağlıdır. Bu oyunlarda oyunculara karşı avantaj elde etmek için karşınızdaki insanı okuma becerisi gereklidir.

Şu ana kadar aktardığımız cümleleri düşünürseniz aslında hayatta yaptığımız hemen hemen her şey oyun teorisi anlamında bir oyundur

Çünkü hepimiz gün içinde sabahtan yatana kadar bazı seçimler yapar ve kararlar alırız. İşte bu nedenle oyun teorisi hakkında bilgi sahibi olmak, bu kararlarımızda doğru adımlar atmamıza yarayacaktır.


Oyun Teorisinde bilinen en yaygını mahkum ikilemidir bilenler gülümsediler bile bu yazıyı okurken


Diyelim ki siz ve bir arkadaşınız bir suçtan tutuklandınız ve ayrı ayrı sorgulanıyorsunuz. Polis her birinize aynı anlaşmayı teklif ediyor. Partnerinizi suçlayarak itiraf edebilir veya sessiz kalabilirsiniz. Eğer itiraf ederseniz ve arkadaşınız yapmazsa, o zaman konuşmanın ödülü olarak 2 yıl hapis cezası alırsınız.

Stratejiniz ne olmalı? Bencil ve mantıklı bir birey olarak konuşmalısınız. Partneriniz de konuşursa, itirafınız size 8 yıl kazandırır. Partneriniz konuşmazsa 5 yerine 2 yıl alır. Konuşmak baskın stratejinizdir, susmaktan daha iyi durumda bırakır, hayır partnerinizin ne yaptığı önemli.

Sorun şu ki, partneriniz de sizin kadar bencildir ve aynı sonuca varacaktır. Sonucunda ikiniz de konuşmaya ve 8’er yıl almaya karar vereceksiniz. Paradoksal olarak, baskın stratejiniz ikinizi de sessiz kalmanızdan daha kötü bir durumda bırakacaktır.

Sonuç Olarak;

Sonucunda, her iki oyuncunun da kısa süreli hapis cezasını uzun olanına tercih ettiği ve her birinin de diğerinin cezasını kısaltmakla herhangi bir fayda elde edemeyeceği varsayıldığında tutsak ikilemi sıfır toplamlı oyunlar kapsamına girmektedir.


Oyunda da oyuncuların yegane amacı, diğer oyuncudan bağımsız olarak, kendi kazancını maksimize etmektir

Şiddetle tavsiye ederim kitabı alıp okumanızı dostlar ; https://www.kitapyurdu.com/kitap/oyun-teorisi/137621.html


Kaynaklar ve ileri okumalar:

https://www.matematiksel.org/oyun-teorisi/

    Sarah J. Greenwald; Jill E. Thomley; The Encyclopedia of Mathematics and Society; ISBN: 1587658461
    McAdams D (2017) Game Theory and Cooperation: How Putting Others First Can Help Everyone. Front. Young Minds. 5:66. doi: 10.3389/frym.2017.00066; https://kids.frontiersin.org
    Game theory and the Cuban missile crisis; yayınlanma tarihi: 1 Ocak 2021; Bağlantı: https://plus.maths.org
    Maths in a minute: The prisoner’s dilemma; https://plus.maths.org/
    What Is Game Theory & Why Is It Relevant Today?; yayınlanma tarihi: 11 Eylül 2019; Bağlantı: https://towardsdatascience.com/