Rarible İncelemesi (NFT Araştırmaları Bölüm - 2) Daha önceki yazımda Opensea platformunu tanıtmıştım. Opensea için kısaca NFT’lerin uniswapı diyebiliriz. Opensea üzerinden nasıl NFT alıp-satabileceğinizi öğrenmek için aşağıdaki konuyu okuyabilirsiniz.
https://bitcointalksearch.org/topic/m.54513567Son günlerde ise popüler NFT projelerinden biri olan Rarible’yi incelemeye karar verdim. Rarible’yi inceleme nedenim Opensea üzerinde 1.sırada bulunan en popüler NFT projesi olmasıdır. Ve son zamanlarda adını twitter gibi platformlarda sıkça duymam beni incelemeye iten bir neden oldu.
NFT Nedir? Açılımı ‘’Non Fungible Token’’ anlamına geliyor. Kısaca her birinin farklı olduğu tokenler anlamına gelir. Eğer Bitcoin bir nft olsaydı, her bitcoin ayrı bir bitcoin olurdu ve fiyatları birbirine eşit olmazdı. Her biri ayrı bir ‘coin id’sine sahip oluri ayrı ayrı satılırdı. Muhtemelen insanlar tarafından seri numaralarına göre ayrı ayrı değerler biçilir öyle satılırdı.
NFT’ler Nerelerde Kullanılabilir?Mesela diyelim bir apartmanı komple tokenleştireceksiniz. Fakat her dairenin büyüklüğü,kira geliri, gideri vs farklı olduğu için, bu tokenleri tutan kişilere dağıtılacak olan aylık ödemelerde haliyle farklı olacak. O halde bu apartmanı erc20 ile tokenize etmek pek mantıklı olmaz. Onun yerine dairleri ve çeşitli hakları temsil eden birbirinden farklı NFT tokenler daha çok iş görür.
Oyun itemleriden örnek verecek olursak, oyunlardaki itemlerin her biri birinden farklı özelliklere sahip. Bu itemleri erc20 ile blockchainde tokenize etmek imkansızdır. Blockchain tabanlı oyunlar yine tokenize işlemleri için NFT kullanmak zorundadır.
Sanat dünyasına bakacaksak olursak, her ürün birbirinden farklı. Tek bir erc20 ile tokenize edilmesi imkansız.
Rarible Nedir? Rarible bir NFT Pazar projesidir. İçeride digital koleksiyonlar ve digital sanat eserleri ETH karşılığında satılmaktadır.
İçeride gerçekten işe yarar bir şeyler satılıyor mu?Arkadaşlar maalesef proje için gerçek düşüncem içeride mantıklı hiçbir şeyin olmadığı yönünde.
Sözde satışa konmuş sanat eserlerinin bir çoğu Google’dan alınmış copy-paste resimlerden oluşuyor. Ayrıca yasal olarak bu NFT’lere sahip olmak, o içeriğin size ait olduğunu kanıtlamıyor. Sadece bir oyun gibi bir şeyler yükleyip, ETH ile satışa çıkarıyorsunuz. Genellikle içeride dönen alım satım hacmi ise, yan hesaplardan kendi NFT’lerini alıp satan insanlar sayesinde oluşuyor. Fakat bu gibi projelerin zamana ihtiyacı var. Gelecekte blockchain tabanlı, büyük bir digital ürün pazarının oluşacağını düşünüyorum. Örneğin müziklere tık tıklama ile telif hakkından hisse alabileceğimiz ve bunların telif gelirlerini cüzdanlarımızda stakeleyebileceğimiz zamanlardan bahsediyorum. Yasal olarak mahkemeler tarafındanda kabul edilecek global bir pazar. Fakat bugünkü projelerin şimdilik çok ham-ilkel olduğunu söylebiliriz.
Rarible üzerinden NFT nasıl çıkarılır? Metamask cüzdanınızla içeride login olarak birkaç tıklama ile kendi NFT’nizi çıkarabilirsiniz.
https://app.rarible.com/Login olduktan sonra ‘’Create Collectibe’’ sekmesine tıklıyoruz.
Single ve Multiple olarak 2 seçenek çıkıyor karşımıza. Single seçerseniz NFT’niz sadece bir kişi tarafından alınabilir. Multiple ise NFT’yi parçalara böler. Örneğin NFT’nizi 10 ayrı hisseye bölebilirsiniz. Bir kişi gelip 1 parçasını alarak telif hakkının %10’una sahip olabilir.
Bir sonraki sayfada ise eserin resmi ve açıklaması gibi çeşitli bilgileri girdikten sonra cüzdanımızla imzalayıp ücret ödeyerek NFT’mizi yaratabiliyoruz.
RARİ nedir?RARİ bildiğiniz Erc-20 tabanlı platform tokendir. Uniswap’ın UNİ’si gibidir. Rarible üzerinde işlem yapan kullanıcılara ödül olarak dağıtılır. Buna pazaryeri madenciliği adı verilmiş. Ne kadar çok alım-satım yaparsanız, hacminize göre RARİ kazanıyorsunuz. RARİ sahipleri platformun işleyişi için oy hakkı elde edebiliyorlar. Şuanda olmasada ilerleyen zamanlarda sahibinden.com gibi öne çıkarma gibi çeşitli özellikler RARİ tutanlara sunulabilirler. Ortam buna çok müsait.
Token Detayları: -Her hafta 75.000 RARİ tokeni Pazaryeri madenciliği ile platform kullanıcılarına dağıtılıyor. Buda haftalık olarak 75.000 yeni token arzı anlamına gelir.
CoinGecko Verilerine göre RARİ toplam dolaşım sayısı ise 2.302.271. (2.12.2020)
Maksimum arz ise 25.000.000 görünüyor. Piyasadaki sirkülasyon sayısı henüz çok düşük olduğu için her hafta üretilen 75.000 yeni RARİ satış baskısı oluşturuyor.
Coinmarketcap verilerine göre ise dolaşımdaki token sayısı 855.330 olarak görünüyor.
Hangisi şuan doğru bilmiyorum fakat net bir sayı öğrenirsem, konuyu güncelleyerek net rakamı belirteceğim.
Sonuç itibari ile dolaşımdaki arz çok düşük ve haftalık olarak yüksek oranda yeni token salınmasının RARİ fiyatı baskıladığını söyleyebiliriz.
Sosyolojik DeğerlendirmeRARİ token için HYPE olur mu , olmaz mı? Şöyle bir ortamı süzerek diyebilirim ki, RARİ fiyatının yüksek haftalık arzına rağmen aktif bir platform kullancısı sayısı var. (+20.000 kişi) Ve bu kişiler twitter hesaplarından sürekli rarible etiketi ile paylaşım atıp NFT satmaya çalışıyorlar. Bazı NFT üreticileri airdrop düzenleyip twitterda çekilişler yapıyorlar. Bu paylaşımlarda RT şartı oluyor genellikle. Burada söylemek istediğim şey, RARİ’nin sosyal medyada ciddi viral etkileşim potansiyeline sahip olması. Pek çok proje bu şekilde doğal olarak adını duyulmasını sağlayacak özelliklere sahip değil.
Ayrıca NFT projeleri için DeFi gibi çılgınlık olur gibi beklentiye sahip bir kesim var. Haber sitelerinde ve telegram gruplarında artık daha fazla NFT kelimesi geçiyor. Rarible’nin opensea’da birinci sırada olması, daha şimdiden NFT hastagleri ile birlikte Rarible’nin adının sıkça geçip sosyal medyada yuvalanmış olması gibi nedenlerle olası bir NFT hype yaşanması durumunda ilk önce omuzlanan tokenlerden birisinin RARİ olabileceğini düşünüyorum.
Not: Haftalık dağıtılan 75.000 RARİ’nin dağıtım sistemi ile alakalı Rarible’in kendi topluluk forumunda çetin tartışmalar dönüyor. Bazı kullanıcılar sahte alım satımlar ile RARİ’lerin yağmalandığını, adaletsiz dağıtımın projeyi yok edeceğinden bahsetmişler. Yönetimde bu dağıtımın nasıl olacağına dair bir çare aramakta. RARİ’ye yatırım düşünenlerin forumu takip etmelerini ve gidişata göre hamle yapmaları gerektiğini düşünüyorum.
---
Rarible hakkında daha fazla bilgi için;
Web:
https://rarible.com/Forum:
https://gov.rarible.com/SSS:
https://www.notion.so/rarible-com-FAQ-9038d28524164a5e83150de052f6d5a5