Topic: İsveç Modeli (Read 170 times)

Atatürk bu millete değil, bu dünyaya yüzyıllar boyunca bir kere gelirdi ve geldi. Bir ulusu yok olmaktan kurtardı. Savaşamayan çocuklara savaşmayı öğretti. Komuta etmek neymiş bunu herkese gösterdi. Çok erken aramızdan ayrıldı ve bugün hala onu her yerde arıyoruz. Bize Atatürk gibisi geldi ve onun gibisini bir daha bulamayız. Onu sadece biz değil, onun gibi bir komutanı, İngiliz, Yunan, Japon gibi dünyanın çeşitli uluslarının liderleri de isterdi.

Bize sadece gösterdiği yolda ilerleyen insanlar yeterli. Atatürk’e hain diyenlerin cenazesine gidip onlara baş sağlığı dileyen liderler oldukça Atatürk’ü çok ararız. Keşke onun yolundan giden, onun dünya görüşünü sahiplenen ve onun liyakat sisteminde ülkeyi yönetmeye çalışan birileri olsaydı…

İşte o yüzden bir Atatürk daha lazım memlekete, ülke dinamiklerini iyi bilen, kültür düzeyi yüksek, olayları muhakeme ve mukayese yeteneği üst düzey, dosta güven düşmana korku salan bir lider lazım ama böyle liderler toplumlara çok nadir gelir, biz bizimkini öyle bir zamanda bulduk ki talihimiz değişti ama öyle bir zamanda da kaybettik ki en önemli birkaç unsur tamamlanamadı.

Evet, coğrafi olarak baktığımızda türlü türlü sorunlarla boğuşuyoruz ancak muhteşem bir coğrafik duruma sahibiz, dünyada bizim durumumuzda olan başka bir ülke daha yok, resmen köprü konumundayız ve bu köprüyü iyi kullanmak gerekirken hala böyle bir ekonomik buhranlarla çalkalandığımızı gördükçe üzülüyorum, keşke adam akıllı bir yapıya dönüp dünyada önde gelen ülkelerden olabilsek,

İsmet Paşa'nın bir çok hatası olsa da hocam, kendisi devletçi bir politika izlediği için bu konularda Atatürk'ün yarattığı sistem ile oynamıyor hatta ileriye taşıyor. Ama dediğiniz gibi Demokrat Parti zamanında başlayan Amerikanlaşma, Süleyman Demirel, Turgut Özal sonrasında da Akp iktidarı ile tavana çıkıyor. Şu anda Arap sermayeli bir Amerikanlaşma modeli uygulanıyor.

Bizim memleketi yorumlarken aslında en önemli etkeni atlıyoruz, bizim ulkenin kozmopolit yapısı bu sıralamadaki ülkelere hiç benzemiyor. Bunun yanında coğrafi olarak da neredeyse hiçbiri dünya için bizim kadar stratejik bir konumda değil, tüm bunların ışığında bakarsak başımıza binbir türlü musibet gelmesini artık çok da yadirgamiyorum.

Atatürk en iyi modellemeyi yaptığı için onun yokluğunda sistemi hemen Amerikan sistemine çevirip ülkeye verilebilecek en büyük zararı verdiler.Bu konuda İsmet Paşa bence büyük yanlışlar yaptı.Gerçi zaten milli bağımsızlığı da ilk başta hayalci bulup, ABD Mandasını savunan birisinden de başkasını beklemek olmazdı herhalde.İsmet İnönü sonrası Demokrat parti ise tüy dikme kısmını yapmıştı bu anlamda.Araştırmak isteyen bir zahmet Google’a sorsun.Neyse, yapılan yanlışlar devam ediyor.Sistem Arap uşaklığına döndü şu anda da.Bir türlü adam akıllı bir sisteme giremiyoruz.

Hocam aslında İsveçlilerinde kullandığı tüm İskandinav ülkelerinde kullandığı sistemin temeli Alman Otto Von Bismarck tarafından tasarlanan Bismarck modelidir. Bugün günümüzde İsveç, Norveç, Danimarka, İngiltere, Finlandiya, Avusturalya, Yeni Zelanda, Portekiz, Hollanda, İtalya gibi tamamında Bismark modeli kullanılır. 1881'de Bismark tarafından temel, aslında Cumhuriyet'in kurulması ile beraber 1923 yılı sonrasında Atatürk tarafından da ülkemize uyarlanarak getirilmiştir. Bismark modeli sosyal hizmetleri, sosyal hakları çok fazlası ile önemseyen bir sistemdir. Lakin ülkemizin Atatürk sonrası hızla Amerikan etkisine girmesi ile ülkemiz Bismark modelinden uzaklaşmıştır.

Tam bizdeki gibi değil mi hocam😅 sendika başkanları ki özellikle yetkilileri sendikanın başkanları, temsil ettikleri grubun değil de hükümetin yetkilisi gibi hareket ediyorlar mesela, bir önceki dönem sendika başkanı olan zat sonrasında iktidar milletvekili oluyor mesela, emeğin kutsallığından daha çok, yönetenlerin refahı onemseniyor, hizmet etmekten ziyade koltuklarını korumaya programlı zihniyetin ülkeye vereceği çok da birşey yoktur.

İskandinav ülkelerinde çok güçlü sendikalar var ve yanılmıyorsam bu sendikalar her bir meslek grubunda olması gereken ücreti belirleme gücüne sahipler. Toplumda uzlaşma kültürü olduğu için işveren sendikanın rolünü biliyor anlıyor ve teklifini buna göre yapıyor. Sendika da işi zora sokmuyor taleplerini elde edip anlaşıyor. Yani toplumsal farklılık çok büyük. Bizde mümkün görünmüyor. Sendika olayı bile yok bizde. Hele özel sektörde birkaç işçilik faaliyeti için sendikalı ara ki bulasın.

Türkiye’de maalesef böyle gelişmiş toplumların ekonomi veya eğitim modelleri incelenip uygulanmaz. Eğitimde kız erkek ayrı Arap kültürü, ekonomide milyar nüfusu olanlar gibi işçilikten kazanmak üzerine akıl tutulması bir sistem daha mantıklı geliyor baştakilere. Halbuki baksanıza İsveç dediğin ülke İstanbul’dan az nüfusa sahip. 10 milyon nüfusu var. Danimarka, 6 milyona yakın. Finlandiya 5.5, Norveç 5.5. Toplasan İstanbul’u ancak geçebilen ülkeler Türkiye’den çok daha gelişmiş durumdalar.

Hocam işte yanlış burada başlıyor. 28 Mayıs seçim diyelim, burada Cumhurbaşkanı seçilecek kişi ertesi günden itibaren sil baştan bir ekonomik modellemeye gitse, 5-10 sene içerisinde ekonomizde düzelir, diğer alanlar da ekonomik gelişmeler ile düzelir. Keşke Çin yerine böyle ülkelerin modellerini incelesek.

Hocam bizim memleketin hiçbir alanında makro yani uzun vadeli planlama olmadığından, hatta onu da geçtim kısa vadeli bile planlamalarımızın genel geçerliliği bulunmaması nedeniyle gelişmiş ülkeler düzeyine gelme şansımız yok, zaten gidişatımız klasik ortadoğu ülkelerine benzemeye hatta onlar gibi olmaya doğru gidiyor, mevcut durumu koruyabilirsek ne ala.

Bizim youtuber’lardan gezgin olanlar İsveç’e Norveç’e gidip oralar hakkında canlı canlı bilgiler vermişlerdi. Hepsini izlemişimdir o videoların. Doğa olarak bizim yaşadığımız ortamdan çevreden çok çok farklı bir yapıya sahipler. Acaba orada yaşayabilir miyim diye düşünmüştüm. Sistemlerinde elbette sıkıntılar oldu, krizler ya da zorluklar gördüler ama günümüzde yaşam kalitelerine özendiğimiz hale geldiler. İçinde bulunduğumuz dönemlerle kıyaslamadan yorum yapmak zor olduğundan bizimle karşılaştıracağım. Ülkemiz konumu açısından üzerinden tehlikesini oyununu hiçbir zaman eksik etmeyecek. Böyle ülkeler gibi olmak için gerekli şartlara sahip değiliz. Her şeyi en iyi ihtimallerle düşünsek bir ihtimal ama bu da çok ütopik oluyor. Belki bir gün iyi oluruz.

Dünyanın hemen hemen her yerinde yapılan araştırmalarda genelde en mutlu ülke İskandinav ülkelerinden çıkıyor. Bir çok alanda ileri düzeyde olduklarını hepimiz az çok biliyoruz. Peki bunun altında yatan sebepler neler? Bunu araştırınca altından bir ekonomi modeli de çıkıyor. Gelin hep birlikte İsveç Ekonomi modeli olarak da adlandırılan İskandinav ekonomi modeline bir bakalım :

Bu modeli oluşturan ana etkenlerdeki unsurlar iş gücü, eğitim ve sosyal politikalar olarak göze alınabilir. İsveç modeli 1930-1970 arasında gelişmişlik olarak görülse de, 1990’lı yıllardaki ekonomik kriz sonrası İskandinav ülkeleri de büyük sıkıntılar çekti. 1994-2000 arası Danimarka’nın iş gücü Flexibility (esneklik) ve Security (güvenlik) üzerine kurulup işsizlik ve fakirliğin ortadan kaldırılması sağlandı.

Sosyal politika olarak ;

Uzlaşı Politikası
Kuvvetli toplum
Toplu iş sözleşmesi ortaklığı 
Sosyal mühendislik
Korporatizm
Refah devleti gibi kavramlar benimsenerek hareket edilmiş ve bugün ki refah toplum hareketi oluşmuştur.

Elbette bunların en büyük kaynağında ise eğitim kalitesi yer almaktadır. Aşağıdaki görselde uluslararası rekabet ve eğitim sıralamasını göreceksiniz :


Bir kuzey ülkesi olmuyoruz ancak gönül ister ki imkan olarak onlardan daha geniş olan bu topraklarda günün birinde bizim de böylesi güçlü bir hayat yaşayacak durumda olalım.

Kaynak : https://tr.m.wikipedia.org/wiki/İsveç_Modeli