Topic: Türk lirasının geçmişi (Read 243 times)

Geçmişi güzel, geleceği soru işaretleriyle dolu sevgili Türk Lirası…

Üzüldüğüm şeylerin başında geçmişinin daha değerli olması geliyor.Bakıyorum da ondan sonraki düşüşler Türk Lirasının bugününü yansıtıyor.Sıfırdan bir ülke inşa etmek ne kadar zorsa, o ülkenin para birimini artıya çıkarmak daha zor bir işlem.Bunu cumhuriyetin ilk dönemlerinde başarıyla yaptıklarını gözlemliyoruz.Daha sonraki süreçte düşüş inanılmaz bir ivmeye uğramış.Bugün de içinde bulunduğumuz durumda Türk Lirası geçmişini arıyor.

İlk başta bu güzel tartışma konusu için postu açan @Silence Scream hocama teşekkür ederim. @Bthd hocam benim de dikkatimi aynı şey çekti. Aslında bugün baktığımızda dolar 18 küsur değil doların asıl değeri TL karşısında 18.000.000 küsur. Cumhuriyetin ilk yıllarından bugüne ülkenin ne kadar fakirlestigini en iyi açıklayan veri aslında.

Geçmişteki değerlerine bakın bir de şimdi ki değerlerine bakın, geçmişte o dönemde bir sürü zorlukla karşılaşmış, birinci dünya savaşının içinden harabelerden çıkmış bir Türkiye’de bile değerli bir paradan söz ediyoruz, o zaman dolar ve sterline karşı güçlü durduğunu yıllık veriler gösteriyor zaten, önemli olan verilerin neden böyle güzel gittiğini gözlemleyip benzeri hareketlerde bulunmak, keşke yine böyle bir dönem görebilsek,

Her alanda bir dahiydi Atatürk. Büyük bir komutan, büyük bir asker, büyük bir milliyetçi, büyük bir öğretmen. Ülkede her şeyde mutlaka bir fikri ve olumlu dokunuşu olan birisiydi. Allah Atatürk’ten razı olsun bu milleti onca ülkenin elinden tutup çıkardı. Bu millete demokrasi verdi, cumhuriyet getirdi. Ekonomisi de ortada. Keşke o dönemler daha çok mercek altına alınsa da örnekleri günümüze yansıtsak.

Atamızın döneminde uygulanmış politikalar bugün de uygulansa keşke. Paramız nasıl tekrar değerli olur görürüz. O günlerden çok uzak bi düşünce yapısıyla hareket ediyoruz bugün. Paramız değerini kaybediyor bu nedenle. Çözüm basit aslında. Örnekler hazırda duruyor karşımızda çünkü. Yapmamız gerekenler belli. Ama yapamıyoruz bi türlü. O dönemki ekonominin müklüğü ortada. Ama ben en çok Atamızın geometri kitabına şaşıyorum. Her alanda deha birisi. Zekasına hayran olmayan yoktur. Çok şanslıyız bu konuda. Çin'de zorunlu ders kitaplarında Atamızdan bahsedildiğini okumuştum bi keresinde. Çin'e kadar her yerde kıymeti biliniyor. Biz de daha çok anlamalıyız.

Ülkenin geçmişinin geçmişi de sıkıntılı olduğu için aslında sürekli sorunlarla boğuştuk. Yıllardır süre gelen bir kaç sorun var. Cumhuriyet geçmişinde olduğu gibi Osmanlı döneminde Halifeliğin elinde tuttuğu bir islami liderlik rolü vardı Türkiye’de. Üstelik toprakları çok stratejik bir konumda. Geçmişteki siyasi başarıları da unutulmayınca isim de değiştirsek, biz Osmanlı değil Türkiye’yiz de desek sonuçta geçmişten gelen bir kuyruk acısı var, üstümüze oynuyorlar. Siyasi olarak istikrar sağlanamadı, Atatürk vefat ettikten sonra çok çabaladığı cemaat yapılanmaları daha çok hız kazandı ve bugün Türkiye’nin en büyük sorunlarını oluşturanlar onlar oldu. Gerçekten yeni bir yapılanmaya gidilse de bunu çabuk unutan bir milletiz.

Ne yazık ki ülkemizin ekonomik geçmişi özellike cumhuriyet dönemi haricinde felaket üstüne felaketlerden geçilmiyor. Darbeler, savaşlar operasyonlar, terör, iç sorunlar, özellikle 60lar ve en çok da 70 lerden sonra iktidar sahiplerinin başarısızlıkları. Popülizm ile bir yere varılamıyor görüldüğü üzere olduğu gibi. Türkiye'nin ekonomide politikayı tamamen uzak bırakarak dev bir reform yapması, hem serbest piyasayı hem vatandaşları hem de yeri gelince devleti korumacı denge politikası izlemesi artık bence kesin bir zorunluluktur diye düşünüyorum.

Paradan sıfır atmanın tek esprisi paraya itibar kazandırmak diyorlar. Değer kazandırmak değil bakın itibar kazandırmak. Neden itibar kazandırmak konusuna gelince Türkiye’de milyonların bakkalda ekmek almak için kullanıldığı bir dönem vardı. Dünyada parası milyonlarla olan az ülke vardır herhalde. 6 sıfır atıp sadece YTL ve TL’ye dönmek sadece global paralarda bizimki de tek haneli algısı yaratıyor başka hiç bir şeyi yok ayrıca hazineyede yük. Yeni paralar bir maliyet, eskilerin imhası bir maliyet. Asıl maliyeti ise darphane genel müdürlüğü yaşıyor. Madeni para üretimi kağıt paradan daha meşakkatli.

Atlanan ilgi çekici bir nokta daha var. Vietnam savaşı (1971) yılına kadar basılan her bir doların altın karşılığı vardı. O dönemde değer kazanan Türk Lirası gerçekten karşılığı olan ve güçlü bir Amerikan Dolarına karşıydı. Günümüzde ise bütün paralar karşılıksız basılıyor, dengeler geçmiştekinden çok daha farklı. Bu olay ele alınırken atlanılmaması gereken bir diğer nokta ise yazıda bahsedilen rakamlar paradan 6 adet sıfır atılmadan önceki değerler. 2005'te gerçekleşen bu olaydan bir gün öncesinde 1 USD=1.336.300 TL. Paradan sıfırların silinmesi parayı maalesef çok daha değerli hale getirmiyor yada dengeleri değiştirmiyor. Bugünün değerinin 18,6 olduğunu düşündüğünüzde 1945 yılındaki 1 Türk Lirasının milyonlarca kat daha değerli olduğunu, çok daha fazla alım gücüne sahip olduğunu söyleyebiliriz. Paradan atılan sıfırlar geçmiş dönem değerlendirilmelerinde es geçilirse oldukça kafa karıştırıcı olabiliyor.

O kadar harika bir konu ki gelen ve giden iktidarların neden cahil kesim istediği net ve öz şekilde belli olan paramıızın değer konusudur.

başlık biraz sıkıntı onun dışında güzel yazı olmuş elinize sağlık

20-30 sene önceki günlük yevmiye ile çalışanların dediği bir günlük çalışmayla 2 adet mutfak tüpü alabiliyorduk ama şimdilerde bir günlük çalışmayla 1 tüp bile alamıyoruz diyorlar. Hangi ürünle bakarsanız bakın alım gücü günden güne eriyor. İster altın ister döviz ister ev araba yada en basitiyle ekmek fiyatıyla bile kıyas yapılabilir hatta çay simit örneği ile bile yapılır. Ekonomisi iyi olan devletlerde asgari ücretle çalışan sayısı çok çok az ama ekonomisi iyi olmayan ülkelerde ise %50 ye yakın kısım asgari ücretli çalışmakta.

Biraz sanki yanlış düşünüyoruz bu konuda. Türk lirası dolar karşısında değer kazanmış bunu görüyoruz tabi ama o zaman ki maaşlar, kiralar yani alım gücü endeksi ne durumdaydı aslında kıyası böyle yapmak lazım. Eğer dolar 1.5 lirayken 15 lira maaş alınıyorsa o zaman doların bir anlamı yok ki. Bugüne göre tabi daha iyi görünüyor liste ama bilemiyorum yani yanlış mı düşünüyorum. Yine de iyi niyetli bir çalışma olduğu için emeğinize sağlık.

Geçen gün şu tweeti ve altında yazılanları görmüştüm tam bu konuyla ilgili: https://twitter.com/SinemDemirrel/status/1582710861411778567


Sayılarda biraz hata var ama kira oranı olarak önemli şeyler gösteriyor. Tüm dünyada kiralar eskiye oranla çok yükseldi ancak bizim alım gücümüzün düştüğü kadar çok az ülke vardır bence. En azından olmamız gereken yerde değiliz.

Konuyu açana teşekkür ederim, güzel konu. Ancak şunu söylemeden geçemeyeceğim. Nas olayı ile yapılan işe akıl sır ermiyor. Gerçekten bazen aklıma geliyor, durup delleniyorum.

Türkiye hiçbir zaman Batı Avrupa ülkeleri kadar refah seviyesine ulaşmadı ancak hep oraya atak yapabilecek ülkelerden bir tanesi konumundaydık.Özellikle bundan 20-30 sene önce gelecek genç nüfus doğru yapılanma ile Türkiye'nin çok büyük atılım yapması bekleniyordu ancak bu fırsatı elimizin tersiyle heba ettik şimdi o genç nüfus niteliksiz birer insan yığını konumuna geldi maalesef.Türk Lirası da hiç olmadığı kadar düşük seviyede maalesef bundan yıllar önce Türk Lirası ülkenin itibarı yakıştırması yapılırken bugün kendi elimizde Türk Lirasını düşürdüğümüz konum çok üzücü.

Okuduğum bir çok kitapta Cumhuriyetin ilk yıllarından itibaren Türk Lirasının değerliği olduğundan bahsedilir o dönemlere bakıldığında insanların ve ticaretle uğraşan kişilerin dürüst ve güvenilir olduğundan da bahsediliyor. Ekonomi iyi olduğu için hazinede dolu olduğundan vergi oranlarında indirime gidilmesi kararı alınmış fakat bu sefer daha çok vergi geliri elde edilmiş.

90 lı yıllarda dedemden hep şunu duyardım paranın değeri kalmadı eskiden parayı harcayarak bitiremezdik derdik sanırım çok haklıymış o zamandan bu zamana pul oldu diyebiliriz durduğu yerde buharlaşıyor.

100 dolar muhabbetini internette bende duymuştum da araştırmamıştım. gerçek değilmiş demek ki. ilk yıllar ile ilgili güzel bir çalışma olmuş. doların tl karşısında yıllarca eridiğini hayatımda görmemiştim demek ki Atatürk zamanında bunu da yapmış. gerçekten vizyonlu bir liderdi. ekonomi siyaset askeri bilgileri üst düzey olan bir insandan da bu başarıları beklerdim. yine büyüklüğü bir kere daha çıktı atamın.

Sosyal medyada o kadar çok yalan haber dolaşıyor ki, bunlardan birisine de ben denk geldim. 1930 yılında 1 TL’nin 100 dolar olduğunu iddia eden komik bir paylaşıma denk gelip işin iç yüzünü biraz araştırmak istedim.



Tablodan da göreceğiniz üzere 1930 yılında 1 dolar 212 kuruşa yani 2.12 liraya denk. Yeni kurulan cumhuriyetimizde 100 dolar’ın 1 lira olacak kadar ekonomik bir refahı kimse bekleyemezdi zaten.

Yine de genç Türkiye’nin tablodan da görüleceği üzere düzenli TL değer kazancı görülüyor. Savaştan çıkmış bir ülkenin, o zaman ki global para birimleriyle savaşında yüzde 100 değer kazanması ve bunu istikrarlı hale getirmesi mükemmel bir yönetimin göstergesi.

Ayrıca dünyadaki rezerv para biriminin sterlin olduğunu daha önceki konumda belirtmiştim. Burada da 1 sterlin’in yaklaşık 4.78 dolar olduğunu görüyoruz. Altın endeksli dünyanın kabul ettiği bir para birimi olan sterlinin değeri yavaş yavaş ikinci dünya savaşına yaklaşırken düştüğünü gözlemleyebiliriz.

Ayrıca altın ve diğer dövizlerin fiyatları da bu tabloda mevcut. Türk lirasının karşısında en değerli olduğu para biriminin Fransız frankı olduğu göze çarpıyor. 1 frank 8 kuruş olarak görülüyor.



Burada da yıllara göre 1998 yılına kadar olan Dolar/TL değişimleri görülüyor.



Özellikle gördüğüm 60 darbesiyle birlikte 4 kat değer kaybeden para birimimiz, 80 darbesiyle birlikte 4.5 kat civarında yine değer kaybediyor. 80 darbesinden sonra ekonomi çığırından çıkıyor ve 1998’de 22 yıl boyunca 1.55 lira olan ortalama Dolar/TL paritesi, 18 yılda 23 liradan 310.680 liraya kadar çıkıyor. Enflasyon ve etkileri, kötü ekonomik yönetim, terör sebebi ne olursa olsun bu kadar büyük artışların açıklaması olamaz ve biz yıllardır bu yüzden ileri gidemiyoruz.


Bugün ki kurla da global piyasalarda son durum bu.

 

Özellikle son iki senedeki artışlar belimizi büktü. Savaştan çıkan ve baştan yaratılan bir ekonomi bu kadar güçlü iken günümüzde nasıl böyle olduğuna dair düşünceleri olanları konuya bekliyorum.


Kaynak  : https://www.malumatfurus.org/1930-1-turk-lirasi-100-abd-dolari/