Btc borsaları günlük olarak çeşitli işlemler yapmaktadırlar ve bunların çoğu blockchain dışında gerçekleşmektedir. Bu işlemlerin büyük çoğunluğu blockchain de görülmeyen şahsi hesaplar üzerinden yapılmaktadır.
Bir bitcoin borsasının nasıl çalıştığına bir örnekle bakalım:
Bir bitcoin borsasına 10 Btc yatırdığımı farzedelim. Arkadaşım da 10 Btc yatırmış olsun. Bu iki işlemde blockchain üzerinde resmi bitcoin transferi olarak kayıtlıdır.
Şimdi ben ve arkadaşım bu şahsi hesap üzerinden alış verişe başlayabiliriz. Ne işlem yaparsak yapalım bunlar sadece borsanın şahsi hesabı içerisinde tutulacak fakat blockchain üzerinde kayıt edilmeyecek.
Bu borsa teorik olarak blockchain de kullanabileceği 20 Btc ye sahip olmuştur.(Biz bitcoinlerimizi cekmedigimiz sürece onlar borsaya aittir.) Bitcoinlerimizi yatırdığımız andan itibaren bu bitcoinler borsa tarafından blockchain de kullanılabilir.
Bizim borsadaki hesabımızda gördüğümüz değer tamamen sanaldır . Arkadaşım ve ben bitcoinlerimizi o borsada tuttuğumuz sürece onlar gerçekte bize ait değildir. Onların gerçek sahibi artık borsadır.
Eğer bitcoinlerimizi yatirdığımız borsa yeteri kadar ciddi, deneyimli ve iyiyse bizim bitcoinlerimizi kullanmadan saklayacaktır.(Biz bitcoinlerimizi çekene kadar)
Fakat ya borsa bu bitcoinleri kullanırsa? Ne olur?
Arkadaşım ve ben borsa üzerinde alış verişlerimize devam ederken borsa bitcoinlerimizi kullanmaya başlayabilir. Bu aslında 40 Btc lik bir harekete sebep olur. 20 Btc gerçek ve 20 Btc sanal. Ne? Bitcoinler nasıl ikiye katlandı ? Böyle birşey olabilirmi?
Tabikide bu çok uç bir durum. Normalinde borsa, müşterileri çekme işlemi yaptığında elinde küçük ve orta çapta ödemelerini yapabilecek kadar bitcoin bulundurur. Elinde tutacağı miktara müşterilerinin yaptıkları işlemlere göre karar verir. Burada tüm müşterilerin aynı anda tüm bitcoinlerini çekme ihtimali göz önünde bulundurulmaz. Bu uç bir durumdur.
Bankalarda bu şekilde çalışır. Bankalar asla nakitlerin tamamını saklamazlar. Bankalar merkez bankalarının belirlediği oranda miktarı saklayıp geri kalan miktarı kredi veya diğer şekillerde piyasaya sürer.(Aynı malı birden fazla kişiye satıp tutuklanmayacağınız tek iş
) Kısmi rezerv bankacılığı dediğimiz şey budur. Eğer hepimiz aynı anda tüm paramızı geri istersek sistem çökecektir. Çünkü sizin hesaplarınızda gördüğünüz kadar para yoktur orda. Sizin banka hesaplarında gördüğünüz para bitcoin kadar sanaldır.Örnekle ; bir bankanın %50 kısmi rezerv ayırdığını farz edelim.1000 tl yatırdığınız da ,500 tl ayırıp kalan 500 tl yi de kredi olarak verebilir. Buna sizin hesabınızda gözüken 1000 tl yide kattığımızda ortada toplam 2000 tl olacaktır . Buna bankanın parayı katlaması yada olmayan parayı üretmesi denilebilir. Bankaların rezerv oranı ülkelerde değişiklik göstermekle birlikte genelde 1'e 9'dur. Yani 1 tl yi 9'a katlayabilirler.
Btc'ye dönecek olursak;
Bitcoin borsalarında sabit bir kısmi rezerv oranı bulunmadığından, borsalar bitcoinleri nasıl ve ne şekilde kullanacağına karar verme gücüne sahiptir. Para katlama mekanizmasını ve kısmi rezerv politikasını istediği gibi kullanabilir.
Eğer sağ duyulularsa yatırılan tüm bitcoinleri, müşterileri geri istediğinde ödemek üzere ellerinde tutarlar. Fakat bu konuda onları kısıtlayabilecek herhangi bisey yoktur. Eğer %50 oranında kısmi rezerv ayirirlarsa Bitcoin miktarını ikiye katlamış olacaklardır.
Üzerinde düşünülmesi gereken iki konu;
1. Bitcoin işlemlerinin çoğunluğu blockchain de görülmeyen şahsi bir hesap üzerinde yapıldığından hickimse bir borsanın kısmi rezerv politikasını kullanıp kullanmadığını anlayamayacaktır.
2. Şu anda kısmi rezerv yada para katlama ile ilgili ne bir düzenleme bulunmaması ne de bir şeffaflık olmaması. Ayrıca borsaların böyle birşey yaptıklarını kabul etmemeleri.
Bir örnekle devam edelim;
Şu anda piyasada olsan toplam Btc miktarının %20 sini(yaklaşık 3 milyon) borsaya yatırdığımızi varsayalım. Borsada %50 kısmi rezerv uygulandığını farz edelim. Bu uygulama ile Bitcoin ikiye katlanacak ve başlangıçtaki miktar 6 milyona çıkacaktır.(3milyon gerçek Btc blockchain de,3 milyon sanal Btc borsaların şahsi hesapları üzerinde).
Bu şekilde bir kısmi rezerv uygulayan borsanın bitcoin ekosisteminde enflasyon yaratması mümkündür.
SORU VE CEVAPLAR
S: Bitcoin borsalarının benim bitcoinlerim ile ne isterseler yapabileceklerini, aynı zamanda fiyatı manipüle edebileceklerini mi söylüyorsun?
C: Herşeyden önce, söylediğimiz gibi borsalar bu konuda büyük bir güce sahip. Bunu kullanıp kullanmadıklarını bilmiyoruz. Fakat muhtemelen bazıları bu avantajı kullanıyordur.
Aslında sen de burda büyük bir secim gücüne sahipsin. "ASLA BİTCOİNLERİNİ BORSADA BIRAKMA" . Bu borsaların senin bitcoinlerini kullanarak parayı katlama yapmasından kaçınmanın tek yolu. Sadece gerçekten ihtiyacın olduğuna borsaları kullan.
Elbette bitcoinlerini biraz daha uzun bir süre borsalarda tutan tüccarlar var. Ama sakin ola ki borsayı bir cüzdan gibi kullanmayın.
Bu rehberin yazılmasındaki amaç bu konu hakkında daha fazla kullanıcının dikkatini çekmek ve farkındalığı arttırmaktır. Şu basit kuralı unutmayın:
" BİTCOİNLERİNİ 3.PARTİ SERVİSLERDE SAKLAMA -KENDİ BANKAN OL"
Bitcoin teknolojisi paranızdan kendinizin sorumlu olmanızı uygun görmüştür. Gerçekten kendi bankanız olabilirsiniz. Gerçekten ihtiyacınız olmadığı sürece 3.PARTİ servisleri kullanmayın. Bu şekilde onların gücünü azaltmaya katkıda bulunacaksınız.
S.: Açık kaynak kodlu bir borsa mümkün mü?
C: Evet bu mümkün. Ama borsanın merkezi olmaması daha önemli bir konu. Bitcoin protokolü gibi eşten eşe, kimsenin mudahele edemeyeceği bir sisteme ihtiyaç var. Bu konuda bazı projeler var. Bakınız https://bitsquare.io
Fakat bu gibi projelerin hala zamana ihtiyacı var. Bunlar gerçekleşene kadar geleneksel borsalarla yaşamayı öğrenmeliyiz.
S.: Bitcoin yatırdığımizda bize kâr (faiz) veren sistemlerin(bulut madencilik,ponziler vb.) durumu nedir? Onlar kısmi rezerv sistemi mi kullanıyor?
C: Bu onlar için bir kılıf olabilir. Bu sistemi kullanıp kullanmadıklarını bilemeyiz. Sizden aldıkları ile bir sonraki ödemelerini yapıyor olabilirler. Açıkçası onlar para katlama güçlerini kullanarak en ucuz tarifeden alıp yüksek fiyattan satabilirler. Bu gibi sistemler Bitcoin ekosistemi için saatli bir bomba gibidir. Bu sebeple konu hakkında farkındalığı arttırmalı ve borsaların çalışma sistemlerini öğrenmeliyiz. Aynı zamanda bu güce sahip olan borsalar Bitcoin fiyatlarını düşürüp madencilik sektöründeki paylarını arttırma gibi girişimlerde bulunabilirler.
S.: Bunların gerçekte olduğunu nereden biliyorsun?
C: Şimdilik bir kanıtımız yok. Sadece tahmin edebiliyoruz. Bu konuda toplam adres sayılarını, aktif adres sayılarını, işlem sayılarını vb. Dikkate alabiliriz.
Örneğin; 2014 başlarında 2.4 milyon aktif adres varken şu anda 4 milyondan fazla aktif adres var.(%70 artış var)
Enflasyonla ilgili görüşlerin çoğunluğu şu şekilde:
1. Madenciler hakedişlerini kısa sürede alıp piyasaya sürüyorlar. Bu enflasyona sebep oluyor.
Hayır madenciler yıllık %10 dan fazla enflasyona sebep olamazlar.( ve bu oran yıldan yıla azalmaktadır)
2. Elinde Büyük miktarda Bitcoin bulunduranlar bunları piyasaya sürüyor.
Bitcoin değeri 1000 doları aştığında neden bunu yapmadılar?
3. Günbegün daha fazla şirket Bitcoin i ödeme yöntemi olarak kabul ediyor(microsoft,dell vb..) ve fiat para elde ediyorlar. Buda enflasyona neden oluyor.
Hayır. O şirketlerini Bitcoin i kabul etmesi sadece bitcoinin döngü hızını arttırır. Enflasyonla alakası yoktur.
Yukarıdaki nedenlerin hiçbiri bizi ikna edemedi.
Bitcoin borsalarının sayısı günbegün artıyor. Toplam işlem hacimleri artıyor. Hacim arttıkça dahada gucleniyorlar. Tüm bunlar bizde bu olayların gerçek olduğu ve aslında zaten yapıldığı şüphesini uyandırıyor.
Bu anlatılanlar size yeterli gelmediyse bile hickimse borsaların bitcoinlerimizi bu şekilde kullanabileceğini inkar edemez. Borsaların bu yolu kullanmadıklarını kabul etsek bile bu konuda onları durduran bir engel yoktur.
S.: Bunun gerçek bir problem olduğu konusunda beni ikna ettin. Peki yardımcı olmak için ne yapabilrim?
C: Dediğimiz gibi bu enflasyona neden olan ciddi bir sorun. Fakat şu anda bunun teknik olarak çözümünü bilmiyoruz. Yapabileceğimiz şeyler; teknik bir çözüm oluşturmaya yardımcı olmak, borsaları daha şeffaf olmak konusunda zorlamak, p2p borsaların oluşturulmasını istemektir. Bu arada aşağıdaki cümleyi de yayabilirsiniz:
"BİTCOİNLERİNİZİ BORSALARDA TUTMAYIN-KENDİ BANKANIZ OLUN"
Eğer bizim gibi normal bir kullanıcı iseniz en azından bu sorunun ve etkilerinin farkında olmanız sizin ve Bitcoin topluluğu için önemlidir.
Eğer madenciyseniz , dürüst bir borsacı yada dürüst bir yatırımcı iseniz bu olayın yaşanmaması için en büyük pay size düşüyor.
S.: Sana inanmıyorum. Problemi anlamadım ve umrumda da değil. Yoksa sen bir komplo teorisyenimisin ?
C: Biz komplo teorisyeni değiliz. Bitcoinlerinizi 3.parti servislerde tutup tutmamak size kalmış. Mintpal, Mtgox, Bitstamp, Bter müşterileri gibi sıradaki üzgün müşteri siz olmak istermisiniz?
ALTIN KURAL
" BİTCOİNLERİNİZİ BORSALARDA TUTMAYIN-KENDİ BANKANIZ OLUN"
Not: Bu konu https://bitcointalksearch.org/topic/dataexchanges-their-way-of-using-a-fractional-reserve-and-generate-inflation-945881 linkteki konudan kısıtlı ingilizcemle tercüme edilmiştir. Yararı olacağını düşünerek buraya taşıdım. Birebir çeviri olmamakla birlikte ufak tefek ekleme ve çıkarmalar vardır. Yanlış anlattığım bir husus varsa lütfen düzeltin.