Topic: ANALİZ : Ekonominin yüksek oranda büyümesi iyi midir? - page 2. (Read 645 times)
Bizim ülkemiz dışarıdan borç alarak ekonomisini büyüttüğünü sanıyor bunun adı gerçekte büyüme değildir büyüyoruz diye insanlarımızı kandırıyorlar gerçek büyüme dediğin dış borç ile öz sermayenin kıyaslamasıyla yapılmalı ve sonrasında artış oluyorsa bunun ne kadar kişiye dağılım gösterdiğine bakılmalı.
Eğer kendimiz %100 yerli sermaye ve ürünle ve kendi iş gücümüzle üretebiliyorsak o zaman o ürettiğimiz dallardaki büyümeye bakarım ben yoksa bu büyüme büyüme değildir. Ürettiğinizle dünyada söz sahibi olabiliyorsanız işte o zaman güçlüsünüzdür. İşte bu durumda ekonominizi büyütebilirseniz ne kadar büyükse o kadar iyidir tabikide.
Malesef ülkemizin içinde bulunduğu durumu ve bir çoğumuzun içine düştüğümüz durumu çok güzel bir örnek ile açıklamışsın,bu ülkenin acil yatırımcı çekmesi ve üreten ülke olup yurt dışı pazarına sunması gerekiyor.
büyümenin neyle olduğuna göre değişir. bizim gibi tüketerek yani dışardan alınan malla büyütüyorsan kötüdür. çin gibi dışarıya mal satarak büyüyorsan süperdir. ayrıca dışarıya mal satarak büyürsen halıkın zenginleşeceği için iç tüketimde doğal yoldan büyüyecektir.
"Cebinde 100 lira paran var.
Üstüne 500 lira borç aldın.
Şov amaçlı,
Kar getirmeyen yatırıma yatırdın.Mesela betona.
600 liralık adamım diye övünüyorsun.
Halbuki sen artık 100 liralıkta değilsin
Borç aldığın para senin değildi,
Borcun faizi de 99 lira olsun.
Sen artık 1 liralıksın"
kar getirmeyen yatırım yapmak aptallıktır. öncelikle karı ön planda tutmak lazım ve kar bazlı bakılmalı
yatırım yaptığımız betonun getirisi ney ??
aldığımız faranın vadesi faiz oranı ve geri odeme şekli ney?
bunları bilirsek eğer yaptığımız beton yatırımı kendi kendini amorti ediyormu ve kaç yıldan sonra kar bırakıyor bunları da bilmemiz gerekir. eğer kısa vadede kendini amorti ediyor ve kara geçiyorsa yaptığımız yatırım mantıklıdır.
Devlet adına konuşmuş hocamız sen bu konuyu okuyup bunu idrak etmedin mi dostum ? Üstüne 500 lira borç aldın.
Şov amaçlı,
Kar getirmeyen yatırıma yatırdın.Mesela betona.
600 liralık adamım diye övünüyorsun.
Halbuki sen artık 100 liralıkta değilsin
Borç aldığın para senin değildi,
Borcun faizi de 99 lira olsun.
Sen artık 1 liralıksın"
kar getirmeyen yatırım yapmak aptallıktır. öncelikle karı ön planda tutmak lazım ve kar bazlı bakılmalı
yatırım yaptığımız betonun getirisi ney ??
aldığımız faranın vadesi faiz oranı ve geri odeme şekli ney?
bunları bilirsek eğer yaptığımız beton yatırımı kendi kendini amorti ediyormu ve kaç yıldan sonra kar bırakıyor bunları da bilmemiz gerekir. eğer kısa vadede kendini amorti ediyor ve kara geçiyorsa yaptığımız yatırım mantıklıdır.
Beton yatırım kar getirmez çünkü sürekli parayı kendi içinde çevirip durursun ülkeye her hangi bir döviz sokmamış olursun , yatırımcı çekmemiş olursun , Umarım anlıyorsundur betonun karı yoktur biresey düşünme ??
öyle ya da böyle büyümesi iyidir aslında.ama gelir gider dengesi iyi oturtulmalı.borçla büyüme borcu ödeyebilince güzel.
Bana nerede katılmadığınızı anlamadım fakat güzel bir yazı olmuş,elinize sağlık.Bu yazıyı derleyip başka bir başlık altında da yazabilirsiniz.
Yazınıza gelince.. Güney Kore'de iç tasarruflara,eğitime,inovasyona verilen önem ve bilakis kadınların ülke ekonomisine katkısının öneminden de bahsetmişsiniz ki bu gayet doğru bir tespittir.Bir toplum düşünün akılcı ve bilimsel düşünce sistemini içselleştirmiş,kadını hor görüp onun cinselliği üzerinden ahlak anlayışı inşa etmeden değer yargılarını korumuş.O toplum her alanda ilerlemeye müktedirdir, Güney Kore örneğinde belirttiğiniz gibi.
Yazınıza gelince.. Güney Kore'de iç tasarruflara,eğitime,inovasyona verilen önem ve bilakis kadınların ülke ekonomisine katkısının öneminden de bahsetmişsiniz ki bu gayet doğru bir tespittir.Bir toplum düşünün akılcı ve bilimsel düşünce sistemini içselleştirmiş,kadını hor görüp onun cinselliği üzerinden ahlak anlayışı inşa etmeden değer yargılarını korumuş.O toplum her alanda ilerlemeye müktedirdir, Güney Kore örneğinde belirttiğiniz gibi.
Size katılmadığım konu şu: ekonomimiz çok kötü değil. Tamam süper bir ekonomiye sahip değiliz ama çok kötü durumda da değiliz. Eğer yeni kurulan hükümet akıllı hamleler yapabilirse çok güzel günler göreceğimizden eminim.
Türkiye'de yaşayan her ferdin (kadın erkek farketmiyor), ''üretime ve ihracata nasıl katkıda bulunabilirim'' sorunu sorup cevaplaması gerekiyor. Sizinde dediğiniz gibi Güney Kore kadın üzerinde milli değerlerini korumuş ve bu seviyeler ulaşmış. Bizde Kadınlarımıza milli değerlerimizi aşılayabilirsek ve kadınların sadece seks objesi olmadığını anlayabilir ve ona göre davranabilirsek zaten sorun büyük ölçüde aşılmış olur. Bir nesli yetiştiren KADINLARDIR....
her şey gibi bir şeyin iyi olması güzel ama her şeyin olması gerekenden fazla yada az sa büyüyor yada küçülüyorsa gerçektende o işte bir şey vardır normal bir insan için düşünürsek rüşvet gibi hakkından fazla kazanmak yada kaybetmek
Yazılanlara katıldığım yerlerde var katılmadığım yerlerde var.
Büyümeye en cok katkıyı yapan inşaat sektörü kabul ediyorum ama ekonomimiz sadece betonla büyümedi. Sadece inşaatla büyümüş olsaydı ihracatımız bu kadar artmazdı.
TÜİK verilerine göre, sanayi üretim endekslerinin takvim etkisinden arındırılmış yıllık değişim oranları şöyle:
2014 3,5
2015 2,9
2016 1,8
2017 6,3
Ekonomi büyürken reel sektörde üretiminiz yoksa veya azsa dış ticaret açığı vermeniz gayet doğal. Üretmediğiniz bir otomobilin, telefonun vs en lüksünü kullanmamız malesef bu dış ticaret açığını artırmıştır.
Güney kore ile kıyaslamışsınız. 2002 den beri Güney Kore Türkiye'nin yaşadıklarının ne kadarını yaşadı? Bizler kendi kendimizin başını yemekten dışarıya bakmaya fırsatımız olmadı olamadı.
Birde Güney Kore halkının yerli üretime verdiği destek ne durumda? Buna da değinirseniz çok daha güzel olur. Samsung veya Hundai ilk çıktığında ürettikleri ürünler çok mu iyiydi? Biz daha vestel, casper, turkcell kullanmıyoruz. Küçük bir bilgi 2007-2017 yıllarında ithal ettiği cep telefonları için 23 milyar 708 milyon 146 bin 266 dolar ödedik. Bu tutar Yeni hava limanı maliyetinin iki katı.
Tayyip Erdoğan yıllardır yerli otomobil üretmeliyiz diye bas bas bağırıyor ve daha üretemedik. 2017 yıl gerçekleşen otomotiv satışlarının 340 bin 306’sını Türkiye’de üretilen otomotivler, 615 bin 888’i ise ithal otomotivlerden oluştu.
616 bin adet aracı ithal etmişiz.
Hükümetin geçenlerde yaptığı eylem çok hoşuma gitti. İthalatı azaltacak ürünleri üreteceklere destek vermeleri. İşte bizi esas büyütecek budur.
Hükümetin yanlışları yokmudur, elbette vardır. Mesela Tarım sektörü, Hayvancılık sektörü, Resmi kurumların fuzuli para harcamaları, Bunları yeri geldikçe eleştiriyorum eleştireceğim de ama bu kadarda acımasız olmayın.
Aşağıda Bir bloktan aldığım güney kore raporunu paylaşıyorum. Hem bizlerin hem devlet yöneticilerinin Kepi önümüze alıp düşünme vakti.
Güney Kore Güney Kore'de yaşam ve tasarruf
Güney Kore'de yaşam ve tasarruf
Aydınlık Karanlığı Yenecektir. Kore birleşirse Kuzeyi de aydınlanacak.
Güney Kore "Han Nehri Mucizesi"
Kore 1910'da Japonya idaresine girdi. 35 yıllık beraberlik 1945'de Japonların 2. Dünya savaşı yenilgisi ile sona erdi. Kuzeyden Sovyetler, Güneyden Amerikalılar Kore'yi işgal etti. Sovyet ve Amerikan ideolojik anlaşmazlığı sebebiyle neticede Kuzey ve Güney Kore oluştu.
Günümüzde Kuzey Kore, Kim ailesinin komunist yönetimi altındadır. Alanı 120bin km2, nüfusu 25 milyon. 40 milyar $ hacimli bir ekonomi. Kişi başı yıllık ortalama geliri alım gücü iyileştirmesiyle 1800$'dır. İşsizlik %25 düzeyindedir. Devlet geliri 3.2 milyar$, gideri 3.3 milyar$'dır. Kuzey Kore'nin nükleer gücü var. Kuzey Kore ekonomik olarak fakir, askeri harcamaları fazla, halkının refah düzeyi düşük, uluslararası ilişkilerinde izole durumdadır. İleride Güney Kore ile birleşmesi umulan, yakında iflas edecek, yıkılacak bir ülke olarak görülmektedir. Kuzeyde Çin ve Rusya ile komşudur.
Güney Kore yaklaşık 100bin km2 alana haiz bir yarımada ülkesidir. Nüfusu 50 milyon. 1953'te Kore savaşı sona erdiğinde savaşta 3 milyon insanını kaybetmiş, çok fakir ve kişibaşı yıllık geliri 67$'dı. ABD geliri o zaman 2449$ ve Güney Kore gelirinden 36 kat daha fazlaydı 2449/67=36.6.
Güney Kore, 2015 itibariyle ekonomisi 1.8 trilyon dolar büyüklüğünde ve kişibaşı yıllık geliri 35 300$'a ulaşmıştır. İş gücü 26 milyon ve işsizlik %3 civarındadır. Yüksek kazançlı %10 nüfus servetin %38'ine sahiptir. Hükümetin 2014 yaklaşık geliri 351 milyar $, gideri 337 milyar$'dır. Ülke ihracatı 573 milyar$, ithalatı 526 milyar$'dır. Güney Kore 60 yıl içinde, gemi, tanker, otomobil, çelik ve sanayi üretimi gelişmiş, Olimpiyat Organizasyonu yapan, Dünya'nın onikinci (12.) büyük ekonomisidir. İhracat ve ithalatında en önemli üç ülke Çin, ABD ve Japonya'dır. Suudi Arabistan, Katar ve Avustralya bu üç ülkeyi takip etmektedir.
Güney Kore ekonomik gelişmesi "Han Nehri Mucizesi" nasıl oldu?
Güney Kore yokluk ve harap durumda Kore savaşından çıktıktan sonra uzun yıllar ABD yardımı aldı. Bu yardımın toplam değeri bağış ve borç olarak 1946-78 dönemi için 60 milyar$ hesaplanmaktadır. Alınan yardımlar devleti yönetenler tarafından akıllıca beş (5) yıllık planlarla ikame ekonomisi ve aile şirketlerinin gelişmesi için harcandı. Özellikle Başkan Park (1961-1979) vergi kesintisi yaparak, hükümet kredisi vererek, standartlarda esnemelere izin vererek şirketlere teşvikte bulundu ve devlet destekli aile şirketleri oluşturdu. Bu şirketler o dönemdeki Amerikan tavsiyesi olan küçük ve orta ölçekli şirket kurulmasından farklıydı. Güney Kore yüzdeyüz okur yazar bir toplum olarak, üretim ve ihracat yapmayı hedefleyen bir model izledi. Alınan dış borçlar verimli alanlarda kullanıldı ve yabancı yatırımcılar önce iç ihtiyaç üretimine yatırım yaptı. Yatırımlar, kâr transferine dayanacağından yabancı yatırımcıların para transferleri engellenmedi. Araştırma geliştirme ve yurt dışında eğitim önemsendi. Japonya'dan yarı iletken teknolojisi desteği alındı. Hükümetler ham madde ithali, teknoloji transferi ve eğitim için para harcadı. İşçi sınıfı az paraya razı oldu ve halk uzun yıllar tüketim ekonomisinden uzak durdu.
Kore 1997 Asya finansal krizi olduğunda ihracat azalması ve işsizlikle yüzyüze geldi. Kriz, Kore gibi Borç/Özkaynak oranı yüksek olan, kısa dönem borçları fazla olan ülkelerin ekonomilerinin uzun dönemde sıkıntılara girebileceğini ve finans sektörünün yeterince disiplinli olmadığını gösterdi. Halk, Hükümetin borçlarını ödeyebilmesi için altın yüzük, bilezik ve mücevher bağışında bulundu. Elde edilen 227 ton altın (2015 değeri yaklaşık 7.5 milyar $) IMF'den alınan 54 milyar $ borç taksit ödemesinde ve dengeli bütçe için kullanıldı.
Kore'de ekonomi 1998'de %7 ve 1999-2000 yıllarında %9 gelişti. 2003-2007 döneminde ekonomide ortalama %4 gelişme oldu. 2008 krizi Güney Koreyi olumsuz etkiledi. Ancak tedbirler alınmaya çalışıldı. Kore gibi ihracata dayalı ekonomiler örneğin Japonya, Almanya ve Çin uluslararası finans krizlerinden etkileniyorlar çünkü krizler ticari faaliyetleri azaltıyor. Çözüm olarak kriz dönemlerinde iç pazar canlı tutulmaya çalışılıyor. 2015 itibariyle öngörülen kalkınma hızı %3-4 arasındadır.
Kore halkı 50 yılı aşan bir süre, 2000'li yıllara kadar günlük yaşamında fedakarlıklar yaptı. Günümüzde aileler çocukların eğitimine çok para harcıyor ve Güney Kore'de doğum oranının düşük olmasının, (Kore'de aile doğum oranı bin kişide 1.2, Türkiye'de 2.0) ana sebeplerinden biri eğitim mali yükünün fazla olmasıdır. Amerika, İngiltere ve Japonya'da Gayri Safi Yurtiçi Hasıla'nın %3'ü, Güney Kore'de %6'sı eğitime gitmektedir. Koreli aile, çocukları geride kalmasın diye İngilizce, Fen bilgisi veya diğer alanlarda harcamaktan kaçınmıyor. Yaşlı Güney Koreliler Japonları ve Çinlileri sevmez. İkinci Dünya savaşı dönemi Japon işgali sırasında Kore dilinin yasaklanması, eğitimin Japonca yapılması, Koreli kadınların Japon erkeklerinin moralini yükseltmek için hizmet vermeye zorlanması ana sebepler sayılabilir. Çinliler de Kore savaşı, Kore'ye gelen Çin'li göçmenler ve son zamanlarda Çinli balıkçıların Kore sularında avlanması ile negatif bir profile sahipler. Ancak bu iki kuvvetli komşu Kore'nin rekabetçi olmasında destek sayılabilir ve aralarındaki ticari ilişki üst düzeydedir.
Tasarruf: Kore'de hane tasarruf oranına bakıldığında 2008-2015 dönemi için ortalama %4.5'dur. Bu oran 1997-2008 döneminde %7.6'lar düzeyinde ve daha önceki yıllarda %25'ler seviyesindeydi. Azalma, Kore'de son zamanlarda gelir kadar, giderin de arttığını gösteriyor. Koreli aile yaşamında önemli istekler, ev sahibi olmak, çocuğuna iyi bir tahsil sağlamak, evlilik parası biriktirmek, emekliliğe hazırlık ve acil durumlar için tedbir almaktır. Korelinin refahı artarken harcaması artmakta, kredi olanakları gelişmekte ve kazanılan para öncelikli alanlara harcanmaktadır. Bankalardan kredi çekme kolaylığı Korelileri borçlandırmıştır. Ev alan Koreli, borcunu ödemektedir. Tasarrufun 2010 sonrası daha az olması faizlerin, enflasyondan daha az olması görüşüyle de açıklanmaya çalışılmaktadır.
Kore'de bir başka husus brüt tasarruf (gross saving) dediğimiz şirket kârlarının ve başka ülkelerdeki kazançların dahil edildiği tasarruf oranının yüksek olduğudur. Bu tasarrufun ortalaması 2010-14 dönemi için %34.4 düzeyindedir. Dolayısıyla Koreli ailelerin birikimi az, ama Kore'nin birikimi çok diyebiliriz.
Kore'de son on beş yıl banka faizleri %5.3 ile %1.5 aralığında seyretmiştir. Kriz zamanları faizler artmaktadır. 2015 yılı faizi ortalama %2'dir (%2.5-1.5 bandında). Enflasyon 2008'de %4.7 ve 2011'de %4 tepe değerlerini görmüş en düşük olarak da %1.3 düzeyinde olmuştur.
Koreliler: Başka ulusların değerlendirmesinde Korelilerin milliyetçi oldukları, çevreye saygılı oldukları, heyecanlı, aceleci oldukları, akıllı telefonlarını göz takibinde tuttukları, gençlerin teknoloji düşkünü ve Newyork, Paris ve Londra giyimini takip ettikleri söylenmektedir. Kamu çalışanlarının, yurttaşlara etik davranması yasalarla güvence altında olup, önemlidir ve Kore'de rüşvet azdır. Koreliler sorulduğunda %3'ü bir işi yaptırmak için rüşvet vermek zorunda kaldığını söylemiştir. Herkesin ufak veya büyük miktarda bile olsa ödemesini kredi kartı ile yapması teşvik görmektedir. İnternet kullanımı çok yaygındır.
Koreli erkek: Ailenin reisidir. Baba olarak yiyecek, giyecek ve ev temininden sorumludur. Evin reisi önce ebeveynlere, kardeşlerine ve takiben eşine ve evlatlarına karşı sorumludur. Ailelerin 500 yıllık soyağacı vardır. Yaşça büyüğe eğilerek selamlama ve saygı gösterme adeti vardır. Koreli çok çalışır diyebiliriz. OECD ülkeleri yıllık çalışma süresi ortalaması 1773 saat, ABD ortalaması 1789 saat iken, Korelinin ortalaması 2163 saattir.
Koreli kadın: Eskiden var olan evinde ailesiyle ilgilenen, doğum yapan, kocasının ardında duran kadın modeli artık yoktur. Fabrikaların üretim hattında, tekstilde, bankalarda ve mağazalarda milyonlarca kadın çalışıyor. Samsung bazı bölüm başkanlarına (CEO) kadın atadı. Kadınların iş hayatındaki rolü gittikçe artmaktadır. Son delil Güney Kore'nin üçüncü Başkanı Park Geun-hye, general Park'ın kızıdır.
Gençler: Koreli kızların köprülü bir burun ve iri gözlere sahip olmak istediği doğrudur. Evlilik iki ailenin birleşmesi olarak görülmektedir. Anne baba desteki tanışmalarla ve gençler arası grupların iletişimi ile yapılan evliliklerin sayısı birbirine yakındır. Evlenme masraflıdır. Aileler bu masrafı çocuklarına olabildiğince az hissettirmeye çalışır. Gelin tarafı mobilya, beyaz eşya, erkek tarafı ev temin masraflarını ödemektedir. Evlilik töreni, balayı masrafları %50 paylaşılmakta ve aileler arası karşılıklı hediyeler alınmaktadır. Kızlık soyadı evlilik sonrası muhafaza adilebilmektedir.
Genç kız veya erkek mezunlar için Hyundai, Samsung, Daewoo, LG gibi aile holdinglerinde iş bulmak önemli başarıdır. Chaebels denilen bu aile şirketleri birbirinden farklı alanlarda çalışır. Örneğin Samsung televizyon ve akıllı telefon üreten elektronik bölümü yanında petrol tankeri üreten, ülke çapında hayat sigortası şirketleri ve otel zinciri iştirakleri ile tüm Dünya'da tanınmaktadır. Holding, aile şirketi veya hanedanlık denilen bu şirketlerin Batı şirketlerinden farkı şudur. Batı şirketlerinde şirket sahibi ve yönetim ayrı tutulur. Bu şirketlerde ise kararlar aileden olan patronlar tarafından yapılmaktadır. Aileden gelen patron, son kararı verebilmektedir. Tabii bu ailelerin şirketleri Hükümet isteklerine göre çalışma alanlarını seçmiş ve devlet isteğine uygun alanlarda yatırım yaparak teşvik almışlardır. Son zamanlarda hantallıklar, yenilenme ataletleri olsa da Koreyi tüm Dünya'da tanıtan bu aile şirketleridir. 2015'li yıllarda yeni yapılanmalara giderek zarar ettikleri alanlardan çekilmeye çalışmaktadırlar.
Kore para birimi won'dır. 1165 won yaklaşık 1$'dır. Eğitim harcamaları Güney Kore'nin bütçesinin %15'5'u düzeyindedir. ve bu harcama yüksek sayılabilir. Kore'den daha çok harcayan ülkeler ABD %17.1, Meksika %24.3, Birleşik Arap Emirliği %22.5, Fas %26.4, Güney Afrika %18.5 söylenebilir.
Kore'nin geleceği: Güney Kore ekonomisi tipik özellikleri, düşük enflasyon (%2 altında), düşük işsizlik oranı (%3 civarı), kazancın eşit dağılımlı olması ve ihracat fazlası olmasıdır. Eskisi kadar hızlı gelişme olmasa da refahın gelecekte devam ettirilmesi birinci arzudur.
İkinci arzu, Kuzey Kore'nin Güneyle birleşmesidir. Güney, Kuzeyle birleşmeyi arzulamaktadır. Kuzey Kore'nin uzun dönemde siyaseten liberal demokrasiyi seçmesi, ekonomik olarak Güney Kore düzeyine getirilmesi ve 75-80 milyonluk 220bin km2 alanlı Birleşik Kore'nin kurulması arzulanmaktadır. Kuzey Kore'nin, Güney Kore'ye entegrasyonu uzun dönemde iş gücünü ve iç tüketimi artıracaktır. Almanya birleşmesinde olduğu gibi, Kuzey Kore'nin altyapı inşası, yenilenmesi büyük bir mali yük getirecek ancak 10-15 yıl süreyle Kore ekonomisini de canlı tutacaktır.
Kore günümüzde teknolojik yenilikçiliğe/inovasyona ve eğitime verdiği önemin karşılığını almaktadır. İnovasyon teşviki, yeni iş alanları açmakta ve eğitilmiş iş gücü verimliliği artırmaktadır.
Ayrıca denizlerde büyümek isteyen Çin'in isteklerinin, Japonya ve ABD ile birlikte, savaşa yol açmadan törpülenmesi, ileride siyasi bir hedef olabilecektir.
Güney Kore kalkınma sürecinden alınacak faydalı dersler bulunmaktadır.
Büyümeye en cok katkıyı yapan inşaat sektörü kabul ediyorum ama ekonomimiz sadece betonla büyümedi. Sadece inşaatla büyümüş olsaydı ihracatımız bu kadar artmazdı.
TÜİK verilerine göre, sanayi üretim endekslerinin takvim etkisinden arındırılmış yıllık değişim oranları şöyle:
2014 3,5
2015 2,9
2016 1,8
2017 6,3
Ekonomi büyürken reel sektörde üretiminiz yoksa veya azsa dış ticaret açığı vermeniz gayet doğal. Üretmediğiniz bir otomobilin, telefonun vs en lüksünü kullanmamız malesef bu dış ticaret açığını artırmıştır.
Güney kore ile kıyaslamışsınız. 2002 den beri Güney Kore Türkiye'nin yaşadıklarının ne kadarını yaşadı? Bizler kendi kendimizin başını yemekten dışarıya bakmaya fırsatımız olmadı olamadı.
Birde Güney Kore halkının yerli üretime verdiği destek ne durumda? Buna da değinirseniz çok daha güzel olur. Samsung veya Hundai ilk çıktığında ürettikleri ürünler çok mu iyiydi? Biz daha vestel, casper, turkcell kullanmıyoruz. Küçük bir bilgi 2007-2017 yıllarında ithal ettiği cep telefonları için 23 milyar 708 milyon 146 bin 266 dolar ödedik. Bu tutar Yeni hava limanı maliyetinin iki katı.
Tayyip Erdoğan yıllardır yerli otomobil üretmeliyiz diye bas bas bağırıyor ve daha üretemedik. 2017 yıl gerçekleşen otomotiv satışlarının 340 bin 306’sını Türkiye’de üretilen otomotivler, 615 bin 888’i ise ithal otomotivlerden oluştu.
616 bin adet aracı ithal etmişiz.
Hükümetin geçenlerde yaptığı eylem çok hoşuma gitti. İthalatı azaltacak ürünleri üreteceklere destek vermeleri. İşte bizi esas büyütecek budur.
Hükümetin yanlışları yokmudur, elbette vardır. Mesela Tarım sektörü, Hayvancılık sektörü, Resmi kurumların fuzuli para harcamaları, Bunları yeri geldikçe eleştiriyorum eleştireceğim de ama bu kadarda acımasız olmayın.
Aşağıda Bir bloktan aldığım güney kore raporunu paylaşıyorum. Hem bizlerin hem devlet yöneticilerinin Kepi önümüze alıp düşünme vakti.
Güney Kore Güney Kore'de yaşam ve tasarruf
Güney Kore'de yaşam ve tasarruf
Aydınlık Karanlığı Yenecektir. Kore birleşirse Kuzeyi de aydınlanacak.
Güney Kore "Han Nehri Mucizesi"
Kore 1910'da Japonya idaresine girdi. 35 yıllık beraberlik 1945'de Japonların 2. Dünya savaşı yenilgisi ile sona erdi. Kuzeyden Sovyetler, Güneyden Amerikalılar Kore'yi işgal etti. Sovyet ve Amerikan ideolojik anlaşmazlığı sebebiyle neticede Kuzey ve Güney Kore oluştu.
Günümüzde Kuzey Kore, Kim ailesinin komunist yönetimi altındadır. Alanı 120bin km2, nüfusu 25 milyon. 40 milyar $ hacimli bir ekonomi. Kişi başı yıllık ortalama geliri alım gücü iyileştirmesiyle 1800$'dır. İşsizlik %25 düzeyindedir. Devlet geliri 3.2 milyar$, gideri 3.3 milyar$'dır. Kuzey Kore'nin nükleer gücü var. Kuzey Kore ekonomik olarak fakir, askeri harcamaları fazla, halkının refah düzeyi düşük, uluslararası ilişkilerinde izole durumdadır. İleride Güney Kore ile birleşmesi umulan, yakında iflas edecek, yıkılacak bir ülke olarak görülmektedir. Kuzeyde Çin ve Rusya ile komşudur.
Güney Kore yaklaşık 100bin km2 alana haiz bir yarımada ülkesidir. Nüfusu 50 milyon. 1953'te Kore savaşı sona erdiğinde savaşta 3 milyon insanını kaybetmiş, çok fakir ve kişibaşı yıllık geliri 67$'dı. ABD geliri o zaman 2449$ ve Güney Kore gelirinden 36 kat daha fazlaydı 2449/67=36.6.
Güney Kore, 2015 itibariyle ekonomisi 1.8 trilyon dolar büyüklüğünde ve kişibaşı yıllık geliri 35 300$'a ulaşmıştır. İş gücü 26 milyon ve işsizlik %3 civarındadır. Yüksek kazançlı %10 nüfus servetin %38'ine sahiptir. Hükümetin 2014 yaklaşık geliri 351 milyar $, gideri 337 milyar$'dır. Ülke ihracatı 573 milyar$, ithalatı 526 milyar$'dır. Güney Kore 60 yıl içinde, gemi, tanker, otomobil, çelik ve sanayi üretimi gelişmiş, Olimpiyat Organizasyonu yapan, Dünya'nın onikinci (12.) büyük ekonomisidir. İhracat ve ithalatında en önemli üç ülke Çin, ABD ve Japonya'dır. Suudi Arabistan, Katar ve Avustralya bu üç ülkeyi takip etmektedir.
Güney Kore ekonomik gelişmesi "Han Nehri Mucizesi" nasıl oldu?
Güney Kore yokluk ve harap durumda Kore savaşından çıktıktan sonra uzun yıllar ABD yardımı aldı. Bu yardımın toplam değeri bağış ve borç olarak 1946-78 dönemi için 60 milyar$ hesaplanmaktadır. Alınan yardımlar devleti yönetenler tarafından akıllıca beş (5) yıllık planlarla ikame ekonomisi ve aile şirketlerinin gelişmesi için harcandı. Özellikle Başkan Park (1961-1979) vergi kesintisi yaparak, hükümet kredisi vererek, standartlarda esnemelere izin vererek şirketlere teşvikte bulundu ve devlet destekli aile şirketleri oluşturdu. Bu şirketler o dönemdeki Amerikan tavsiyesi olan küçük ve orta ölçekli şirket kurulmasından farklıydı. Güney Kore yüzdeyüz okur yazar bir toplum olarak, üretim ve ihracat yapmayı hedefleyen bir model izledi. Alınan dış borçlar verimli alanlarda kullanıldı ve yabancı yatırımcılar önce iç ihtiyaç üretimine yatırım yaptı. Yatırımlar, kâr transferine dayanacağından yabancı yatırımcıların para transferleri engellenmedi. Araştırma geliştirme ve yurt dışında eğitim önemsendi. Japonya'dan yarı iletken teknolojisi desteği alındı. Hükümetler ham madde ithali, teknoloji transferi ve eğitim için para harcadı. İşçi sınıfı az paraya razı oldu ve halk uzun yıllar tüketim ekonomisinden uzak durdu.
Kore 1997 Asya finansal krizi olduğunda ihracat azalması ve işsizlikle yüzyüze geldi. Kriz, Kore gibi Borç/Özkaynak oranı yüksek olan, kısa dönem borçları fazla olan ülkelerin ekonomilerinin uzun dönemde sıkıntılara girebileceğini ve finans sektörünün yeterince disiplinli olmadığını gösterdi. Halk, Hükümetin borçlarını ödeyebilmesi için altın yüzük, bilezik ve mücevher bağışında bulundu. Elde edilen 227 ton altın (2015 değeri yaklaşık 7.5 milyar $) IMF'den alınan 54 milyar $ borç taksit ödemesinde ve dengeli bütçe için kullanıldı.
Kore'de ekonomi 1998'de %7 ve 1999-2000 yıllarında %9 gelişti. 2003-2007 döneminde ekonomide ortalama %4 gelişme oldu. 2008 krizi Güney Koreyi olumsuz etkiledi. Ancak tedbirler alınmaya çalışıldı. Kore gibi ihracata dayalı ekonomiler örneğin Japonya, Almanya ve Çin uluslararası finans krizlerinden etkileniyorlar çünkü krizler ticari faaliyetleri azaltıyor. Çözüm olarak kriz dönemlerinde iç pazar canlı tutulmaya çalışılıyor. 2015 itibariyle öngörülen kalkınma hızı %3-4 arasındadır.
Kore halkı 50 yılı aşan bir süre, 2000'li yıllara kadar günlük yaşamında fedakarlıklar yaptı. Günümüzde aileler çocukların eğitimine çok para harcıyor ve Güney Kore'de doğum oranının düşük olmasının, (Kore'de aile doğum oranı bin kişide 1.2, Türkiye'de 2.0) ana sebeplerinden biri eğitim mali yükünün fazla olmasıdır. Amerika, İngiltere ve Japonya'da Gayri Safi Yurtiçi Hasıla'nın %3'ü, Güney Kore'de %6'sı eğitime gitmektedir. Koreli aile, çocukları geride kalmasın diye İngilizce, Fen bilgisi veya diğer alanlarda harcamaktan kaçınmıyor. Yaşlı Güney Koreliler Japonları ve Çinlileri sevmez. İkinci Dünya savaşı dönemi Japon işgali sırasında Kore dilinin yasaklanması, eğitimin Japonca yapılması, Koreli kadınların Japon erkeklerinin moralini yükseltmek için hizmet vermeye zorlanması ana sebepler sayılabilir. Çinliler de Kore savaşı, Kore'ye gelen Çin'li göçmenler ve son zamanlarda Çinli balıkçıların Kore sularında avlanması ile negatif bir profile sahipler. Ancak bu iki kuvvetli komşu Kore'nin rekabetçi olmasında destek sayılabilir ve aralarındaki ticari ilişki üst düzeydedir.
Tasarruf: Kore'de hane tasarruf oranına bakıldığında 2008-2015 dönemi için ortalama %4.5'dur. Bu oran 1997-2008 döneminde %7.6'lar düzeyinde ve daha önceki yıllarda %25'ler seviyesindeydi. Azalma, Kore'de son zamanlarda gelir kadar, giderin de arttığını gösteriyor. Koreli aile yaşamında önemli istekler, ev sahibi olmak, çocuğuna iyi bir tahsil sağlamak, evlilik parası biriktirmek, emekliliğe hazırlık ve acil durumlar için tedbir almaktır. Korelinin refahı artarken harcaması artmakta, kredi olanakları gelişmekte ve kazanılan para öncelikli alanlara harcanmaktadır. Bankalardan kredi çekme kolaylığı Korelileri borçlandırmıştır. Ev alan Koreli, borcunu ödemektedir. Tasarrufun 2010 sonrası daha az olması faizlerin, enflasyondan daha az olması görüşüyle de açıklanmaya çalışılmaktadır.
Kore'de bir başka husus brüt tasarruf (gross saving) dediğimiz şirket kârlarının ve başka ülkelerdeki kazançların dahil edildiği tasarruf oranının yüksek olduğudur. Bu tasarrufun ortalaması 2010-14 dönemi için %34.4 düzeyindedir. Dolayısıyla Koreli ailelerin birikimi az, ama Kore'nin birikimi çok diyebiliriz.
Kore'de son on beş yıl banka faizleri %5.3 ile %1.5 aralığında seyretmiştir. Kriz zamanları faizler artmaktadır. 2015 yılı faizi ortalama %2'dir (%2.5-1.5 bandında). Enflasyon 2008'de %4.7 ve 2011'de %4 tepe değerlerini görmüş en düşük olarak da %1.3 düzeyinde olmuştur.
Koreliler: Başka ulusların değerlendirmesinde Korelilerin milliyetçi oldukları, çevreye saygılı oldukları, heyecanlı, aceleci oldukları, akıllı telefonlarını göz takibinde tuttukları, gençlerin teknoloji düşkünü ve Newyork, Paris ve Londra giyimini takip ettikleri söylenmektedir. Kamu çalışanlarının, yurttaşlara etik davranması yasalarla güvence altında olup, önemlidir ve Kore'de rüşvet azdır. Koreliler sorulduğunda %3'ü bir işi yaptırmak için rüşvet vermek zorunda kaldığını söylemiştir. Herkesin ufak veya büyük miktarda bile olsa ödemesini kredi kartı ile yapması teşvik görmektedir. İnternet kullanımı çok yaygındır.
Koreli erkek: Ailenin reisidir. Baba olarak yiyecek, giyecek ve ev temininden sorumludur. Evin reisi önce ebeveynlere, kardeşlerine ve takiben eşine ve evlatlarına karşı sorumludur. Ailelerin 500 yıllık soyağacı vardır. Yaşça büyüğe eğilerek selamlama ve saygı gösterme adeti vardır. Koreli çok çalışır diyebiliriz. OECD ülkeleri yıllık çalışma süresi ortalaması 1773 saat, ABD ortalaması 1789 saat iken, Korelinin ortalaması 2163 saattir.
Koreli kadın: Eskiden var olan evinde ailesiyle ilgilenen, doğum yapan, kocasının ardında duran kadın modeli artık yoktur. Fabrikaların üretim hattında, tekstilde, bankalarda ve mağazalarda milyonlarca kadın çalışıyor. Samsung bazı bölüm başkanlarına (CEO) kadın atadı. Kadınların iş hayatındaki rolü gittikçe artmaktadır. Son delil Güney Kore'nin üçüncü Başkanı Park Geun-hye, general Park'ın kızıdır.
Gençler: Koreli kızların köprülü bir burun ve iri gözlere sahip olmak istediği doğrudur. Evlilik iki ailenin birleşmesi olarak görülmektedir. Anne baba desteki tanışmalarla ve gençler arası grupların iletişimi ile yapılan evliliklerin sayısı birbirine yakındır. Evlenme masraflıdır. Aileler bu masrafı çocuklarına olabildiğince az hissettirmeye çalışır. Gelin tarafı mobilya, beyaz eşya, erkek tarafı ev temin masraflarını ödemektedir. Evlilik töreni, balayı masrafları %50 paylaşılmakta ve aileler arası karşılıklı hediyeler alınmaktadır. Kızlık soyadı evlilik sonrası muhafaza adilebilmektedir.
Genç kız veya erkek mezunlar için Hyundai, Samsung, Daewoo, LG gibi aile holdinglerinde iş bulmak önemli başarıdır. Chaebels denilen bu aile şirketleri birbirinden farklı alanlarda çalışır. Örneğin Samsung televizyon ve akıllı telefon üreten elektronik bölümü yanında petrol tankeri üreten, ülke çapında hayat sigortası şirketleri ve otel zinciri iştirakleri ile tüm Dünya'da tanınmaktadır. Holding, aile şirketi veya hanedanlık denilen bu şirketlerin Batı şirketlerinden farkı şudur. Batı şirketlerinde şirket sahibi ve yönetim ayrı tutulur. Bu şirketlerde ise kararlar aileden olan patronlar tarafından yapılmaktadır. Aileden gelen patron, son kararı verebilmektedir. Tabii bu ailelerin şirketleri Hükümet isteklerine göre çalışma alanlarını seçmiş ve devlet isteğine uygun alanlarda yatırım yaparak teşvik almışlardır. Son zamanlarda hantallıklar, yenilenme ataletleri olsa da Koreyi tüm Dünya'da tanıtan bu aile şirketleridir. 2015'li yıllarda yeni yapılanmalara giderek zarar ettikleri alanlardan çekilmeye çalışmaktadırlar.
Kore para birimi won'dır. 1165 won yaklaşık 1$'dır. Eğitim harcamaları Güney Kore'nin bütçesinin %15'5'u düzeyindedir. ve bu harcama yüksek sayılabilir. Kore'den daha çok harcayan ülkeler ABD %17.1, Meksika %24.3, Birleşik Arap Emirliği %22.5, Fas %26.4, Güney Afrika %18.5 söylenebilir.
Kore'nin geleceği: Güney Kore ekonomisi tipik özellikleri, düşük enflasyon (%2 altında), düşük işsizlik oranı (%3 civarı), kazancın eşit dağılımlı olması ve ihracat fazlası olmasıdır. Eskisi kadar hızlı gelişme olmasa da refahın gelecekte devam ettirilmesi birinci arzudur.
İkinci arzu, Kuzey Kore'nin Güneyle birleşmesidir. Güney, Kuzeyle birleşmeyi arzulamaktadır. Kuzey Kore'nin uzun dönemde siyaseten liberal demokrasiyi seçmesi, ekonomik olarak Güney Kore düzeyine getirilmesi ve 75-80 milyonluk 220bin km2 alanlı Birleşik Kore'nin kurulması arzulanmaktadır. Kuzey Kore'nin, Güney Kore'ye entegrasyonu uzun dönemde iş gücünü ve iç tüketimi artıracaktır. Almanya birleşmesinde olduğu gibi, Kuzey Kore'nin altyapı inşası, yenilenmesi büyük bir mali yük getirecek ancak 10-15 yıl süreyle Kore ekonomisini de canlı tutacaktır.
Kore günümüzde teknolojik yenilikçiliğe/inovasyona ve eğitime verdiği önemin karşılığını almaktadır. İnovasyon teşviki, yeni iş alanları açmakta ve eğitilmiş iş gücü verimliliği artırmaktadır.
Ayrıca denizlerde büyümek isteyen Çin'in isteklerinin, Japonya ve ABD ile birlikte, savaşa yol açmadan törpülenmesi, ileride siyasi bir hedef olabilecektir.
Güney Kore kalkınma sürecinden alınacak faydalı dersler bulunmaktadır.
Büyümenin nasıl olduğu önemli aslında. Borç alarak karşılığında sana para kazandırmayacak yatırım yaparak olan büyüme hareketlerinin sonunda ciddi zararlar oluşuyor
Üretim odaklı rasyonel büyümemiz gerekir yoksa enflasyon kaçınılmaz olur.
ülke büyüyor gözüküyor ama bu şekilde büyüme zararlı bir büyüme.yapılan yatırımlar kar getirmiyor, sürekli borç borç borç.sonu batış..
İlginç olan noktalardan bir başkası, eski yöntemle Türkiye dünyanın en düşük yatırım oranlarından birine sahipken yeni yöntemle en yüksek yatırım oranına sahip ülkeler arasına yükselmesi. Ekonomik büyümeye göre bunun nedenlerinden biri, yeni yöntemde inşaat yatırımlarının çok yüksek çıkması. Ancak şuan içten içe döngü yapan inşaatta patlamak üzere, hatta patladı ..
yazı çok nitelikli olmuş teşekkürler
Teşekkürler güzel bir yazı olmuş. Büyümenin fazla gerçekleştiği yıllarda ithalat patlıyor yani üretim artıyor. Bu üretilen malla sadece yurt için de mi satılıyor. Yani büyüme neden tek taraflı kalıyor. İkincisi de neden üretim artıyor. 3 yıl önce değil de neden bu sene?
Teşekkürler arkadaşlar.Elimiz dilimiz döndüğünce..
yazı çok nitelikli olmuş teşekkürler
Ne kadar büyüdüğümüz söylensede hocamızın dediği gibi 1 liralık adamız , çünkü üretmiyoruz arkadaşlar yaptığımız tek şey inşaat başkada bir şey yapmıyoruz ....
Teşekkürler güzel bir yazı olmuş. Büyümenin fazla gerçekleştiği yıllarda ithalat patlıyor yani üretim artıyor. Bu üretilen malla sadece yurt için de mi satılıyor. Yani büyüme neden tek taraflı kalıyor. İkincisi de neden üretim artıyor. 3 yıl önce değil de neden bu sene?
Gün gelip bu hıyarları savunacağım aklıma gelmezdi ama,
ben bu konuda yazılanlara katılmıyorum. İnşaat sektörü Türkiye'de her zaman lokomotif sektör olmuştur. sen o 600 lirayı betona yatırmadın aslında. İnşaat sektörüne harcadın, bunun içinde çimento fabrikaları, demir fabrikaları, işçiler, müteahhitler, bu sektöre hizmet ve malzeme veren yan sektörler hepsine para pompalamış oldun.
Dolayısı ile kağıt hesabında sen 1 liralık adam olmuş olabilirsin ama aslında 600 liralık hayat verdin ekonomiye. Üstelik bu sirkülasyon sırasında dolaylı vergiler ile o 600 liranın %20 sini geri topladın vatandaştan.
Kamu ekonomisi bakkal hesabı ile yönetilmez arkadaşlar. Bu kadar da ön yargılı olmayalım.
Her ülke kendi iç dinamiklerine bağlı olarak değerlendirilmelidir. Türkiye de ihracata dayalı veya üretime dayalı bir büyüme modeli yürütmek neredeyse imkansız.
Çünkü doğru düzgün üretmiyoruz. Ürettiklerimiz de dünya pazarında rekabet edecek özellikte ve güzellikte değil.
İhraç edebileceğimiz 3 - 5 kalem şey var. Onlarda da alıcı ülkelerin kotaları ile karşı karşıyayız. Bu nedenle büyümek için inşaat sektörünü iteklemekten daha iyi bir çözüm yok elimizde.
ben bu konuda yazılanlara katılmıyorum. İnşaat sektörü Türkiye'de her zaman lokomotif sektör olmuştur. sen o 600 lirayı betona yatırmadın aslında. İnşaat sektörüne harcadın, bunun içinde çimento fabrikaları, demir fabrikaları, işçiler, müteahhitler, bu sektöre hizmet ve malzeme veren yan sektörler hepsine para pompalamış oldun.
Dolayısı ile kağıt hesabında sen 1 liralık adam olmuş olabilirsin ama aslında 600 liralık hayat verdin ekonomiye. Üstelik bu sirkülasyon sırasında dolaylı vergiler ile o 600 liranın %20 sini geri topladın vatandaştan.
Kamu ekonomisi bakkal hesabı ile yönetilmez arkadaşlar. Bu kadar da ön yargılı olmayalım.
Her ülke kendi iç dinamiklerine bağlı olarak değerlendirilmelidir. Türkiye de ihracata dayalı veya üretime dayalı bir büyüme modeli yürütmek neredeyse imkansız.
Çünkü doğru düzgün üretmiyoruz. Ürettiklerimiz de dünya pazarında rekabet edecek özellikte ve güzellikte değil.
İhraç edebileceğimiz 3 - 5 kalem şey var. Onlarda da alıcı ülkelerin kotaları ile karşı karşıyayız. Bu nedenle büyümek için inşaat sektörünü iteklemekten daha iyi bir çözüm yok elimizde.
Hocam siz yine bu konuda "bu hıyarlar" dediklerinizi savunmaya devam etmekte özgürsünüz fakat ekonomik tablo ortadadır ki bu noktada (herkesi tenzih ederek) mevcut ekonomik durumu kimileri eleştirmekten kaçınabilir ama kaçınmanın sonuçlarından kaçamayacağımız gerçeği açık ve nettir.Keza "büyümek için inşaat sektörünü iteklemekten daha iyi bir çözüm yok elimizde" söyleminde bulunarak savunduğunuz
bu inşaat sektörü maalesef yaşanacak büyük krizin de en öncü sektörü olacaktır kanısındayım ve ben size bu konuda kesinlikle katılmıyorum, katılamıyorum.2008'de dünyada çapında yaşanan mortage krizi -ki balance payment crisis diye geçer.Lehmann Brothers adlı bankanın verdiği borç kredilerinin ödenmemesi ve hükümetin buna göz yumması suretiyle krizin fitili ateşlenmişti..Neyse ileride bununla detaylı bir yazı yazıp paylaşırız- ve ardından Avrupa'da İspanya ve İrlanda'da yaşanan mortgage virali emlak krizleri de bir bakıma son zamanlarda ekonomimizin ısınmasına örnek teşkil etmektedir.Yani gidişat aynıdır ve yolun sonu bellidir.
Daha öz ve anlaşılır bir ifadeyle...Bir ülkeyi inşaat sektörü,türizm vb. türev sektörler değil, dünyadaki örneklerine de baktığınız zaman,genel itibariyle emek yoğun yerine,sermaye yoğun (katma değeri yüksek) ürünlerin üretildiği bir sanayi ekonomisi kalkındırır.(Tarımla kalkınan ülke sayısı bir elin beş parmağını geçmez;Kanada,Avusturya,Hollanda gibi ki Hollanda malum Konya ovasından hallice birazcık büyük bir ülke fakat bütün müslüman ülkelerden daha fazla tarımsal ürün üretiyor ve daha fazla katma değer yaratıyor.)
Tarım ve sanayi demişken...Mesela Türkiye dünya fındık üretiminin %70'ni gerçekleştirmekte,kayısı üretimininse %60 bizde.Fakat yurtdışından ithal ettiğiniz son model lüks bir araba için 10 kamyon fındık, bir yolcu uçağı içinse 700 tır kayısı satmanız lazım ki toplam kuru kayısı ihracatımızla sadece 7 adet boeing 747 tipi uçak alabiliyoruz.Kaldı ki inşaat sektörünü öncü sektör olarak baz alır,ona göre yol haritası çizer ve yine ona göre iktisadi politikalar uygulamaya kalkarsanız bu gün ki tablo ile karşı karşıya kalırsınız.(Kaldı ki şunu da belirtemekte fayda var; öncü sektörün inşaat olduğu bir ekonomik model ile kalkınmış müreffeh bir toplum/ülke örneği henüz insanlık tarihinde görülmemiştir.)
Bunun birlikte nitelikli beşeri(insan) sermaye de çok hatta bence en önemli unsurdur ki bu da malum eğitim seviyesiyle alakalıdır; bir başka deyişle sizin dünyadaki öncü sektörlerde,global markalarda istihdam edilmek üzere ne kadar mühendis,doktor,tekniker;yani o ilgili alanda yetiştirdiğiniz uzman sayısıyla yakından alakalıdır, milyonlarca üniversite mezunu işsiz gençle değil.
Neyse fazla uzatmadan...Konuyla alakalı bir başka inceleme yazım mevcut.Buyrunuz:
https://bitcointalk.org/index.php?topic=4576653.new#new
Türkiye'deki pozitif ender gelişmelerden birisi. Kişi başına düşen gelirin ne kadar olduğu artık ağza alınmıyor. Ben bu duruma olumlu verileri söyle, olumsuzları pek karıştırma anlayışı diyorum. Tek başına iktidarda bizim uçmamızı sağlamıyor onu da net gördüm.
Jump to: