Vergi konusu gercekten kafa karistirici. Benim birkac sorum olacak:
1-) Forex islemlerinde kazanclarimizdan vergi vermemiz gerekiyor mu? Ornegin Apple hisse senedi aldim ve 1 yil sonra satip 100 bin lira gelir elde ettim diyelim, bunun vergisi var mi?
2-) Turkiye'de bitcoinden saglanan kazanclardan vergi vermemiz gerekiyor mu?
3-) Altin veya dolar satisindan kazandigimiz gelirlerin vergisi var mi?
Cevaplar
1) TR üzerinde aktif çalışan tüm Forex piyasalarında "kârlı" satış anında stopaj kesintisi sizin işleminizde kesilerek, sizin adınıza devlete ödenir farkında olmassınız. Ancak yurtdışı kaynaklı forex piyasalarında durum nasıl işler emin değilim. Yine de hangi ülke de kayıtlıysa o ülke eminim vergi alıyordur. Kayıt dışı işlem yapan forex borsasına para yatırmak, sokağın ortasına para bırakmakla aynı şey.
2) Türkiye'de Bitcoin veya herhangi bir kripto para ticaretinde kazandığınız paradan vergi ödemeniz gerekmez. Yine de herhangi bir iş karşılığında bir gelir olarak BTC kazanıyorsanız, bunu beyan ederek vergilendirmeniz gerekebilir. Yani kripto para ticareti ile para kazanmak farklı, gelir elde etmek amacıyla yaptığınız bir iş karşılığında BTC ile ödeme almak farklı. Yani maaşını BTC ile alan bir kişi vergi beyanı yapabilir. Buna konu bir futbolcu transferi vardı. Sözleşme bedelinin bir kısmını TL, kalan kısmını 200ETH şeklinde almıştı. Sonradan okuduğum kadarıyla sözleşme günündeki ETH kurundan beyanda bulunup vergisini ödemiş söz konusu futbolcu.
3) Altın ve dolar kazancı da forex'deki gibi aslında elden satış yapmadığınız sürece, banka ve finans kuruluşları sizden belli bir miktar stopaj keser. Ayrıca doviz alışverişlerinde istisna kalktıktan sonra alım işlemlerinde binde 1'lik vergide söz konusu.
Tesekkurler. Peki bu dediklerinize kanit sunabilir misiniz? Yasaya bakip emin olmak istiyorum cunku.
Kanıt derken? Buralardaki tek kanıt vergi kanunlarıdır. Şunu bir kere anlamalısınız. Vergi kanunla doğar. Yani kanun olmadan vergi olmaz. Bunun içinde BTC örneğinden gidersek ya Bitcoin ve kriptolarla ilgili özel bir yasa çıkmalı. Yada bunlar üzerinden belli işlemlerden alınacak vergiler bir vergi kapsamına "kanun değişikliği" ile girmeli.
Burada da en büyük sorun şu: Paribu vs. gibi sitelerden işlemlerimiz kanıtlanabilir ve vergilendirilebiliir. Peki ya Binance? Ya da diğerleri? Bunların kimseye veri vereceğini sanmam. Üstelik bir de DEX'ler var. Oradalarda veri olayı zaten yok.
Foreks işlemleri için söz konusu atıflarla Gelir Vergisi Kanunu kapsamında vergi kesintisi olur.Foreks İşlemlerinin Vergilendirilmesi
a. Gelir Vergisi Kanunu Açısından
Gelir Vergisi Kanunun 2. maddesinde gelir olarak kabul edilen kazanç ve iratlar; ticari kazançlar, zirai kazançlar, ücretler, serbest meslek kazançları, gayrimenkul sermaye iratları, menkul sermaye iratları ve değer artış kazançları olarak sıralanmıştır. Buna göre, foreks gelirlerinin vergilendirilebilmesi için kanun maddesinde sayılan bu 7 gelir unsurundan birinin tanımına girmesi gerekmektedir.
7 gelir unsurundan ilki olan ticari kazanç GVK 37. maddesinde ele alınmış, maddenin 1. fıkrasında her türlü ticari ve sınai faaliyetlerden doğan kazançlar şeklinde tanımına, 2. fıkrasında ise her durumda ticari kazanç sayılan kazançların listesine yer verilmiştir. Foreks işlemleri sonucu elde edilen gelirin ticari kazanç olarak değerlendirilebilmesi, bu gelirin ticari kazanç özellikleri taşımasına bağlıdır. Ticari faaliyet bir tür emek-sermaye organizasyonuna dayanmaktadır ve kazanç sağlama niyet ve kastının var olup olmaması bu faaliyetin ticari faaliyet olarak değerlendirilmesine etki etmemektedir. Ancak, kazanç sağlama niyet ve kastı gerekmese de bir faaliyetin ticari faaliyet olarak değerlendirilebilmesi için faaliyeti gerçekleştiren organizasyonun bütün unsurları ile birlikte değerlendirildiğinde kazanç sağlama potansiyeline sahip olması gerekmektedir. Foreks piyasasında gerçekleştirilen işlemlerin emek unsuru içermeyip yalnızca sermayeye dayanıyor olması ve işlemlerin bir organizasyon içinde gerçekleşmemesi sebebi ile bu tarz işlemlerden elde edilen gelirlerin ticari kazanç olarak değerlendirilmesi ve dolayısıyla vergilendirilmesi mümkün bulunmamaktadır.
Menkul sermaye iratları GVK 75. maddede ele alınmış, 1. fıkrada tanımına, 2. fıkrada ise kaynağı ne olursa olsun menkul sermaye iradı sayılacak iratların listesine yer verilmiştir. Menkul sermaye iradı, sahibinin ticari, zirai veya mesleki faaliyeti dışında nakdi sermaye veya para ile temsil edilen değerlerden müteşekkil sermaye dolayısıyla elde ettiği kar payı, faiz, kira ve benzeri iratlar şeklinde tanımlanmıştır. Foreks işlemlerinden elde edilen gelirin menkul sermaye iradı sayılabilmesi için yukarıda bahsedilen tanım kapsamına girmesi ya da 2. fıkrada sayılan menkul sermaye iratlarından birinin kapsamında değerlendirilebilmesi gerekmektedir. Ancak foreks piyasasından elde edilen gelirin sermayeye bağlı bir gelir olmaktan öte sermayenin nitelik değiştirmesi suretiyle elde edilmesinden dolayı foreks işlemlerinden elde edilen gelirin menkul sermaye iradı tanımına uymadığı görülmektedir. Ayrıca 2. fıkrada 15 bent halinde sayılan menkul sermaye iradı gelirlerinden herhangi birinin kapsamına da girmemektedir. Dolayısıyla foreks işlemlerinden elde edilen gelirin menkul sermaye iradı olarak değerlendirilmesi ve bu doğrultuda vergilendirilmesi mümkün bulunmamaktadır.
GVK mükerrer 80. maddesinde değer artış kazançları, 82. maddesinde de arızi kazanç kapsamına giren kazançlar bentler halinde açıkça belirtilmiştir. Dolayısıyla, bu iki maddede sayılan kazançlar dışında kalan kazançların değer artış kazancı ya da arızi kazanç olarak değerlendirilmesi mümkün değildir. Bu doğrultuda, foreks piyasasında elde edilen gelirlerin bu iki maddede sayılan bentler arasında yer almamasından ötürü ne değer artış kazancı ne de arızi kazanç kapsamında değerlendirilmesi ve vergilendirilmesi söz konusu olamayacaktır.
Diğer taraftan, Gelir Vergisi Kanununun geçici 67. maddesinde menkul kıymetler ve diğer sermaye piyasası araçlarının elden çıkarılması ve elde tutulması sürecinde elde edilen gelirler ile mevduat faizleri, repo gelirleri ve özel finans kurumlarından elde edilen gelirlerin vergilendirilmesine yönelik düzenlemeler yer almakta olup, döviz alım satımından doğan kazançların bu madde kapsamında vergiye tabi tutulması da mümkün bulunmamaktadır.
Bu hususa ilişkin olarak, İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığının 14.08.2012 tarih ve B.07.1.GİB.4.34.16.01-120[37-2012/281]-2554 sayılı özelgesi ile foreks işlemleri olarak da adlandırılan kaldıraçlı döviz alım satım faaliyetlerinden doğan kazançların Gelir Vergisi Kanununun geçici 67. maddesi kapsamında tevkifat yoluyla yahut mükerrer 80. madde kapsamında beyan yoluyla vergiye tabi tutulması söz konusu olmamakla birlikte, söz konusu faaliyetin ticari organizasyon içerisinde devamlılık arz edecek şekilde yapılması durumunda ticari faaliyet olarak değerlendirilmesi ve bu faaliyetler neticesinde elde edilen kazancın, Gelir Vergisi Kanununun ticari kazançlara ilişkin hükümleri çerçevesinde beyan yoluyla vergilendirilmesi gerekmektedir.
Bu doğrultuda, Sermaye Piyasası Kurulu tarafından "Kaldıraçlı Alım Satım İşlemleri ve Bu İşlemleri Gerçekleştirebilecek Kurumlara İlişkin Esaslar Hakkında Tebliğ" kapsamında foreks işlemleri yapmaya yetkilendirilmiş aracı kurumların, işlem hacimleri esas alınarak ödenen prim tutarları dâhil olmak üzere müşterilerine kaldıraçlı döviz alım satım işlemleri nedeniyle yapmış olduğu ödemeler üzerinden geçici 67. madde kapsamında tevkifat yapma yükümlülüğü bulunmamaktadır.
Bitcoin işlemleri için herhangi bir atıf yapacak bir madde olmadığı için şu an kripto para ticareti vergi konusuna girmez. Burada vergi konusu nedir diye bakmak lazım. Kısaca özetlersem vergi konusu, üzerinden vergi alınmak üzere yasalarla belirlenmiş şeydir. Bu mal, hizmet olabileceği gibi farklı konularda olabilir. Bu nedenle henüz hiç bir vergi yasası kapsamında olmadığından dolayı BTC ve kripto varlık ticareti işlemleri vergi konusuna girmez. Ancak sen vergi dairesine giderek, örneğin ben A kişisinin dükkanında 1 ay çalıştım ve karşılığında 0.2 BTC ödeme aldım bunun vergisini vermek istiyorum derseniz emin olun vergi dairesi o BTC'yi o günün kurundan beyan TL kazancı beyan ettirip, vergisini alırlar. Yani bir borsa üzerinden yaptığınız trade vergi konusu değilken, yaptığınız iş karşılığı aldığınız kripto gelir vergisi konusuna girer. Bu da anlatımı;
Verginin Konusu Nasıl Tanımlanır?
Verginin konusu, üzerine vergi konulan ve bu nedenle doğrudan ya da dolaylı bir şekilde verginin kaynağını oluşturan ekonomik unsurdur.
Ancak, verginin konusu yalnızca mal ya da hizmetlerle sınırlı değildir. Bir işlem, bir fiil, bir gelir, bir sermaye vb. verginin konusunu oluşturabilir. Yasa koyucu gerek görürse o güne kadar vergi ile hiç ilişkilendirilmemiş bir iktisadi unsur üzerinden vergi alınmasını öngörebilir. Tarih boyunca, bugün bize çok tuhaf gelebilecek şeyler verginin konusunu oluşturmuştur. Örneğin, İngiltere’de 1695 yılında bekarlar üzerinden Bekarlık Vergisi alınmıştır. Benzer bir vergi 1820 yılında A.B.D’nin Missouri eyaletinde yürürlüğe konmuştur. 1700’lü yıllarda Rus Çarı Deli Petro (Batılı kaynaklarda Büyük Petro olarak anılır), sakallı kişileri, arı kovanlarını, çizmeleri, hatta evlenme ve cenaze törenlerini vergilendirmiştir. Her vergi yasasının ilk maddeleri verginin konusunu düzenler. Vergiler genellikle isimlerini konularından alır.
Verginin konusu, verginin neyin üzerinden alınacağını belirten temel unsur olup yasa koyucu tarafından belirlenmedikçe ilgili unsur üzerinden vergi alınamaz. Verginin konusuna benzer diğer konular kıyas yoluyla vergilendirilemez. Bu vergilemede veya vergi hukukunda kıyas yasağı ilkesine tekabül eder.
Son olarak altın ve doviz işlemleri 1998 yılında çıkan bir kanun ile vergiden muaf tutulmuştu. Ancak geçtiğimiz günlerde kur dalgalanmalarının artması üzerine kanun değişikliği yapılarak kambiyo işlemlerine BSMV binde 1 olacak şekilde değiştirildi. Ancak bu rakam sadece alışta uygulanacak. Yani örneğin 5TL'den 1000$ almak istediniz. O halde Siz 5005TL ödeme yapacaksınız bu işlem için. 5 TL devlete adınıza vergi olarak ödenecek.Bu da o konu hakkında metin;
Resmi Gazete'nin bugünkü sayısında yayımlanan Cumhurbaşkanı kararıyla 1998 tarihli 98/11591 sayılı Bakanlar Kurulu kararında değişiklik yapıldı.
Buna göre bankalar ile yetkili kuruluşların birbirleri ile yaptıkları ve Hazine ve Maliye Bakanlığı'na yapılan kambiyo satışlarlarında "BSMV sıfır" olarak belirlendi.
Ayrıca döviz kredisinin ödenmesine yönelik olarak, döviz kredisi kullanılan ya da kullanımına aracılık eden banka tarafından krediyi alana yapılan kambiyo satışlarında da "BSMV sıfır" olarak belirlendi.
Karara göre, bunlar dışındaki kambiyo muamelelerinde satış tutarı üzerinden yüzde 0.1 BSMV alınacak.
Bakanlar kurulu kararının ilk yayımlandığı 1998 yılında tüm kambiyo muamelelerinde BSMV yüzde 0.1 olarak belirlenmiş, 2008 yılında sıfıra indirilmişti.
