Son günlerde ülkemize yapılan saldırılar yüzünden neredeyse bütün dünya da kanayan bir yara olan dolar boyunduruğu altında olma yarası neredeyse tüm ülkeler tarafından dile getirildi. Dünya ülkelerinin neredeyse tamamı dolar egemenliğine kurtulmak farklı bir para birimiyle yapmak istiyorlar. Aklıma gelen ilk seçenek bizim camiamız arkadaşlar yani kripto paralar. Sizce bu mümkün olmazmı bence çok mantıklı örneğin ripple ile veya buna benzer para birimleriyle alışveriş sistemi kurulamazmı?
yapılabilir tabii ki ama şöyle düşünün...siz diyelim ki Socar'sınız. Azeri gazını Türkiye'ye satıyorsunuz, günde de 1.000.000 Dolarlık ödeme almanız gerekiyor. Ripple seçtiniz, ripple da değeri sabit olmadığı için ödemeniz bi gün +%10 bi gün -%20 olabilir (volatilite yüksek). Normal dövizlerde bunu opsiyon veya future/forward sözleşmeleri ile riskinizi belli bir seviyede tutabilirsiniz (hedging) ama kripto paralar için bu türev piyasalar olmadan bunu yapmanız mümkün değil.
Öte yandan aldınız Türkiye'den 1.000.000 Ripple, dönüp personele maaş ödeyeceksiniz. 1 Ripple kaç Manat olacak? Her gün ayrı ayrı mı belirlenecek, yoksa 1 referans para birimi olacak ve o referans para biriminin Ripple paritesi ve Manat paritesi çarpılarak mı belirlenecek? Referans para biriminin ne olduğunu biliyoruz zaten
Sonuncu olarak da Amerika doları dünyaya zorla empoze etmedi. Dünyanın hala kullanılan en eski para birimi İngiliz Pound'u - o da zaten vaktiyle 1 pound (0.453 gram) gümüşün değerine eşit olduğu için pound. 19. yüzyılda ülkeler arasında ticaret artınca, bu ülkelerin çoğu da İngiliz sömürgesi veya hegemonyası veya baskısı altında olunca, Pound uluslarası ticarette kullanılır oluyor. Merkez bankası da çıkardığı pound kadar gümüşü hazinesinde tutuyor. 19. yüzyıl sonlarında ve 20. yüzyıl başlarında sömürge savaşları hızlanınca, merkez bankaları rezervdeki altın ve gümüşe bakmadan karşılıksız para basıyorlar...neticede 1. ve 2. dünya savaşları yaşanıyor. 2. Dünya Savaşı sonunda Bretton Woods'ta toplanan 44 ülke çok yanlı ödemeler için ABD Dolarını referans para kabul ediyorlar (
http://www.ekodialog.com/uluslararasi_ekonomi/bretton-woods-para-sistemi.html ;
http://www.mahfiegilmez.com/2015/12/konvertibilitenin-evrimi.html) Bütün ülkeler dolar kullanıyor - kendi para birimleri dolara karşı belirli bir marjda hareket ediyor, 1 ons altın = 35 USD değerinde ve ABD her bir dolar için hazinesinde altın barındırmayı kabul ediyor.
1970'lerin sonunda ekonomik krizler ve ABD'nin Vietnam savaşı için yaptığı harcamaların artması sonucunda, dolar altına bağlı olmaktan çıkartılıyor ancak sistem bir şekilde doların rezerv para olması ile devam ediyor. Yani öyle zorlama ile bir boyunduruk değil, ülkelerin hür iradeleri ile yapılmış bir sözleşmedir bugünkü durumun esas sebebi. Mesela Alman Markı da bir rezerv para idi - Euro sistemi kuruldu - artık o da bir rezerv para. Yani yeterince güçlü iseniz, sizin paranız da tabii ki değer bulacaktır. Sistem 2002'de kurulduğunda 1 Euro = 0,90 USD idi şimdi 1 Euro = 1,16 USD..yani daha önce hiç olmayan bir para, doğru politikalar ile dolar karşısında değer de kazanabilir ve referans para olabilir.
Bir de yani uluslararası ticaret yapmak istiyorsunuz. Azeri'siniz. Hammadde girdileriniz büyük ihtimal dolar ile. Dünyanın en büyük ekonomisinin parası ile ticaret yapmayacaksınız da kimin parası ile yapacaksınız ki? Basit yani, çok karmaşık değil, öyle saldırı, kanayan yara falan hiç değil. Bugün dünyada kime giderseniz gidin - 1 milyon USD teklif edin, Kuzey Kore devlet başkanı bile olsa alır.